Άμα στάξει ο πλάτανος

"Ερχόταν η Λουκία κι΄ άφηνε τις παραγγελίες κι ακουγόταν και η μουσική απ΄τους πλανόδιους και μυρίζαν από δίπλα κάτι αρνάκι με καπαμά που φτιάχνει και νόμιζα πως πάει εδώ τώρα δας είναι που θα τρελλαθώ, μα συνεχίζω και βάζω μερίδες γαλακτομπούρεκο και γλυκό του κουταλιού μαζί με τους διπλούς ελληνικούς και γίνεται αυτή η φασαρία αντίς για σκοτούρα πάει και γίνεται μια μελωδία και λέω ζεν φίλες μου αυτό είναι το ζεν, μέσα στην κουζίνα ντάλα Οκτώβριος να μη λέει να χειμωνιάσει και σταμάτησα το παγωτό κακώς, ντάλα Οκτώβριος να χαίρεσαι απ΄τη μια κι΄απ΄την άλλη αυτοί που τους πουλάς καφέδες να είναι σκεφτικοί γιατί δεν βρέχει και τι θα κάνουν και πότε θα σπείρουν, μα δε σταματάνε να γελάνε και να χτυπάνε τα πούλια που τώρα μου φαίνονται διαφορετικά γιατί παληά μ’ ενοχλούσε και έλεγα έτσι θα χάσω το μυαλό μου από μια παρτίδα φεύγα ή από κείνη την πρέφα που ούτε κατάλαβα ποτέ πώς παίζεται ούτε και θέλω μα με τσαντίζαν τόσο άμα μου λέγαν δε πειράζει εσύ δεν είσαι για τέτοια. 

Ουφ. 

Μετά έρχεται μια ησυχία και πριν προλάβει να σε πιάσει η μοναξιά είναι οι γιορτές, όλο και κάποιος έρχεται Σαββατοκύριακο όλο και κάποιον καλοκαιρινό βλέπεις και λες και δυό κουβέντες όχι όπως τώρα που δεν πίνω νερό για να μην έχω να τρέχω τουαλέτα κάθε τρεις και λίγο. 

Βάζεις κι΄ότι μουσική σ΄αρέσει κάνεις το μαγαζί δικό σου γιατί μη νομιζεις, καλοκαιριάτικα στο κάνουν το μαγαζί όπως θέλουν οι τουρίστες. 

Είχα πάει Δημητσάνα μια φορά και έβλεπα εκείνα τα τουριστικά στην σειρά και γέλασα, μου λέει ένας τι γελάς πατριώτη; Του λέω, όλα ίδια είστε! Μου λεει τι ίδια; Του λέω Αράχωβα, Στεμνίτσα, Δελφοί, Λαγκάδια εδώ όλα ίδια είναι δεν κρατήσατε κάτι να καταλαβαίνει κανείς τη διαφορά. 

Μου λεει, κουνάει το κεφάλι και μου λέει, τι δεν το ξέρουμε λες; 

Μα αλλού λες να πάς και αλλού σε τραβάει ο κόσμος που θέλει καλά και σώνει να ζήσει το ίδιο όπου πάει. Δεν τις τρών τις χυλοπίτες που παίρνουν, μου λέει. Τις πάνε δώρο για να δείχνουν στους άλλους πού πήγαν και δήθεν τους σκεφτήκανε. Τρόπαια είναι οι χυλοπίτες και τα τυράκια και οι μαρμελάδες, τρόπαια για επίδειξη! 

Έτσι και 'δώ. Μια μέρα στάζει ο πλάτανος την πρώτη ψιχάλα και λες πάει τελείωσε και τελειώνει έτσι απότομα, απ΄τη ΄μια μέρα στην άλληνα βλέπεις τον χειμώνα και σαστίζεις. Λες πάει η χρονιά. Τι να σου πω άλλο, δεν έχω. Βαριέμαι να βλέπω στις ειδήσεις και στις διαφημίσεις φωτογραφίες από τούτη την πλατεία. Άμα θες έλα άμα θες μην έρθεις, άμα έρθεις όμως και δεν βρείς αυτό που νόμιζες πως είναι τότε τι γίνεται; Δεν μπορείς να ζεις απ’ αυτό μόνο, σε αλλάζει, θες να ζεις και το πώς ζουσαμε πριν τον τουρισμό, έχει και χωράφια έχει και ζώα έχει και άλλα πράγματα, μα όλοι νοιάζονται για να βγάλουν φωτογραφίες και ως εκεί. Πιάσε μίλα μαζί τους, να δεις, σαν ιθαγενή σε βλέπουν σα νάχουν παει στη ζούγκλα και φωτογραφίζονται μαζί σου γιατί έχεις μια μουστάκα ή γιατί σε κρίνουν παραδοσιακό ξέρω’ γω τι σκατά είναι αυτό το παραδοσιακό στο κάτω-κάτω…"

ΣΤΗΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ ΤΟΝ ΑΝΘΟ

Ο πολιτισμός μέσα σε συνθήκες κρίσης. 

Απλώς, δεν υπάρχει. 

Ας μην εξωραΐζουμε τα πράγματα με τους γνωστούς αφορισμούς «άμα ψάξεις βρίσκεις» «ο πολιτισμός ξεκινάει απ΄το σπίτι» και λοιπές μπούρδες που λένε όσοι είναι έξω απ΄τον χορό. 

Και ο χορός έχει διάφορα μαντηλάκια για να πιαστείς.

Υπόθεση για μελέτη: έχω δύο παιδιά και επειδή θεωρώ ότι στο σχολείο δεν παίρνουν όσα θάπρεπε, θέλω να τα μορφώσω. 

Να τα καλλιεργήσω δηλαδή, γιατί η μόρφωση ως αποθησαυρισμός γνώσεων, τα πτυχία και τα μεταπτυχιακά ελάχιστη σχέση έχουν με την καλλιέργεια ενός ανθρώπου. 

Μπορεί να συνεισφέρουν στην καλλιέργεια, σε καμμία όμως περίπτωση δεν την πιστοποιούν και δεν την εγγυώνται. 

Υποπερίπτωση πρώτη: είμαι σε κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο, με αρκετά θέατρα, μουσεία, εκδηλώσεις, παραστάσεις, καλλιτεχνικά εργαστήρια κλπ. Στα γρήγορα θα πω ότι, οτιδήποτε απ΄αυτά όλα ΚΟΣΤΙΖΕΙ. 

Θέλω λεφτά για να δημιουργήσω μια συνέχεια στην συνείδηση του παιδιού μου σχετικά με τον πολιτισμό. Δεν γίνεται σήμερα να το πάω σε ένα μουσείο και μετά να το αφήσω έτσι στεγνό. 

Ποιοι και κυρίως πόσοι έχουν σήμερα την ευχέρεια να κάνουν κάτι τέτοιο; 

Ελάχιστοι. Οι ίδιοι και οι ίδιοι γυρνάνε στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και όπου τέλος πάντων υπάρχει τροφή για τα παιδιά. 

Υποπερίπτωση δεύτερη: ζώ στην επαρχία. Μουσεία, παραστάσεις και κυρίως, θέατρο; Τι είναι αυτό; Άντε πήγα μία πήγα και δύο πήγα και μια τρίτη φορά. Μετά; Στην περίπτωση αυτή μου λείπουν και τα ερεθίσματα εκτός από το χρήμα. Και στην συνέχεια, θα φάω στη μάπα και τις αρπαχτές του κάθε τελειωμένου μουσικού, ηθοποιού, «καλλιτέχνη» εν γένει που έχει επίγνωση της αισχρής έως χυδαίας κατάστασής του και για να τα κονομήσει θα παρουσιάσει ότι χειρότερο υπάρχει. 

Σταματάω εδώ.

Σε ένα ανθυγιεινό κράτος όπου το 70% του πληθυσμού του ζει σε πέντε μεγαλουπόλεις, ο πολιτισμός είναι τελειωμένος. 

Η επαρχία μαραζώνει και το κέντρο σαπίζει. Νομίζουμε πως πολιτισμός είναι να μην πετάς σκουπίδια κάτω και να μιλάς ευγενικά στους μεγαλύτερους. 

Και εδώ σταματάει κάθε μας υποχρέωση. 

Πολιτισμός είναι να ξέρω πως υπάρχουν και αλλού άνθρωποι με διαφορετικές αξίες από τις δικές μου, που μπορεί να γράφουν βιβλία, θεατρικά έργα, μουσικές, εντελώς μακρυά από την κατανόησή μου και να θέλω να προσπαθήσω να τους καταλάβω. Να θέλω να προβληματιστώ με τον τρόπο ζωής τους. 

Να θέλω να ενσωματώσω στην καθημερινότητά μου τον προβληματισμό τους απέναντι στην ζωή.

Πριν κάτι μέρες βρέθηκα σε ένα διήμερο σεμινάριο κορεάτικων πολεμικών τεχνών. Στο τέλος του σεμιναρίου οι διοργανωτές ζήτησαν από τον φιλοξενούμενο Κορεάτη εκπαιδευτή να πεί στους μαθητές που τον παρακολούθησαν δυό λόγια για το Tae Kwon Do. 

Και ‘κείνος χωρίς να το σκεφτεί απάντησε: «Να σέβεστε την οικογένειά σας, τους φίλους και γνωστούς σας, τους ανθρώπους που είναι τριγύρω σας». 

Αν δεν είναι αυτό πολιτισμός που δημιουργείται και χτίζεται εκείνη την στιγμή, τότε τι είναι;

Κλείνω εξηγώντας ότι, οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το άρθρο είναι από την καλοκαιρινή επίσκεψη στα Κελλιά (Καλλονή, για τον διαμαρτυρόμενο φίλο μου) από έναν χορευτικό σύλλογο της Άρτας. 

Τι θυμάμαι; 

Θυμάμαι την σεμνότητα του δασκάλου (ξεχνάω δυστυχώς το όνομα του υπέροχου αυτού ανθρώπου)...

...θυμάμαι τον τρόπο που παρουσιάστηκαν οι χοροί έτσι ώστε κανείς να μην βαρεθεί και το κέφι σιγά-σιγά να ανέβει, θυμάμαι πόσο παράξενα μου φάνηκαν τα Ηπειρώτικα καταμεσής στο Αιγαίο. 

Και θυμάμαι τα λόγια ενός φίλου μουσικού που έπαιζε για χρόνια με Τούρκους, Ινδούς, Αφγανούς, Ισραηλίτες μουσικούς και μούλεγε: «Μόνον η μουσική μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους…» εννοώντας ασφαλώς, τον πολιτισμό απ΄την δική του σκοπιά.

Τα γράφω όλα αυτά λίγες μέρες μετά την απίστευτη εκδήλωση μίσους στο Παρίσι, που μας έβαλε να αλληλοκατηγορούμαστε γιατί ο ένας έβαλε την γαλλική σημαία στο facebook κι’ ο άλλος όχι, να μετράμε και να συγκρίνουμε νεκρούς κι΄απ΄τις δυό πλευρές, λες κι΄η αγριότητα έχει πατρίδα, να σκεφτόμαστε τρόπους εκδίκησης, απάντησης, διαιώνισης του φανατισμού. 

Ο πολιτισμός είναι η απάντηση σε όλα, ο πολιτισμός που δυστυχώς τον στερούμαστε ανέκαθεν και τώρα φεύγει έξω απ΄την σφαίρα των απαιτήσεών μας.

ΕΝΑ ΣΚΑΜΝΑΚΙ

Μ’ αρέσει να φτιάχνω ιστορίες. Να βλέπω κάτι παληό και να προσπαθώ να συνθέσω μια ιστορία γύρω απ΄αυτό.

Αν έχω και την τύχη να βρω πληροφορίες για την εποχή και τον τόπο, τότε ποιος με πιάνει… 

Μπορώ να δω μπροστά μου τον μπάρμπα Μάρκο τον Γαμπά να ανεβαίνει ως το μαραγκούδικο του Πέτρου του Κανιάσου για να του παραγγείλει ένα σκαμνί για το κατοικιό στην Χαλακιά. 

Τον μπάρμπα Πέτρο να κόβει τις τάβλες, να πριονίζει, να καρφώνει, να κολλάει. 

Το σκαμνί φορτωμένο στο γαϊδούρι να σείεται στα Κακόβουλα, να ξεφορτώνεται στο κατοικιό απ΄έξω, μικρή πολυτέλεια, καθημερινή.

Μπορώ να με δω να κάθομαι στο ίδιο αυτό σκαμνί εκεί στην Χαλακιά, να τρώω σούπα με το γάλα πλάι στον Λοΐζο και να ακούω την Πασάδαινα να μας λέει την ιστορία για τον φάρο στον Πάνορμο.

Κι’ ύστερα μια μέρα να πηγαίνω ως εκεί να δω τι έχει απομείνει, πολύ πριν ο ξάδερφος το στήσει ξανά στα πόδια του, και να μαζεύω το ξεχαρβαλωμένο σκαμνί.

Μετά, με βλέπω να το διαλύω...

....να το καθαρίζω...

...να το βοηθάω με βίδες να δέσει...

...να το στοκάρω... 

...να το περνάω ένα χέρι βερνίκι. 

Να τόχω όχι σαν σκαμνί, μα σαν ένα αόρατο νήμα που με πάει πολλά χρόνια πίσω, να μπορώ να καταλάβω τελικά τι είναι αυτό που αγάπησα τόσο πολύ σ΄αυτό το νησί.

ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΠΑΤΡΙΔΑ ΣΕ ΑΝΤΙΠΑΡΟΧΗ

Πάρτην κύριε εργολάβε μου! 
Πάρτην αυτήν που κάποτε ήταν η πατρίδα μου!

Αλλά δος μου κι εμένα έναν τόπο να μείνω. Πάρτην όλην, άσε με όμως να ζήσω. Δεν βγαίνω πιά να κουμαντάρω κοτζάμου τόπο που τον ερήμαξα με τα χέρια μου τα ίδια. 

Βλέπεις όταν ήταν φουντωμένος απ΄άκρη σ΄άκρη κι έβγαζε του θεού τα καλούδια, έσπευσα, κύριε εργολάβε μου, να ξηλώσω τα πάντα με σκοπό τα λεφτάκια της επιδότησης. 
Κι από πίσω τρέχαν οι λογαριασμοί…

Πάρε το λοιπόν το ερείπιο, γκρέμισέ το και φτιάξε το κατά πως θες εσύ. Μα άσε μου κι εμένα ένα δυαράκι να στεγάσω το τέλος μου! Ξέρεις, έχω γεράσει πιά και νιάτα δεν τρέφω μέσα μου, τα διώχνω να πανε αλλού, στους δικούς σου τόπους, να σου δουλέψουν.

Εδώ έχω ξένους πιά να δουλεύουν, ένα μεγάλο στρατόπεδο εργασίας τόχω κάμει το ρημάδι, όπου μαζεύονται όλου του κόσμου οι διωγμένοι και κάνουν ό,τι τους βρεθεί για να επιβιώσουν.  
Βλέπεις κι εκείνοι σου δώσαν αντιπαροχή την δικιά τους πατρίδα ή τους ξεσπίτωσες με το ζόρι, και τους έχω τώρα φτηνά χέρια, φοβισμένα, υποταγμενα όπου τους θελήσω, όπου δηλαδή τους θελήσεις εσύ. 

Ήταν πιο άτυχοι εκείνοι, δεν είχαν τις τράπεζές σου για να τους υποτάξουν, έβαλες και τους βομβάρδισαν. Ενώ εδώ που είμαστε κοντά θα έχεις το ίδιο αποτέλεσμα χωρίς βόμβες. Μόνο που σου πηρε λίγο περισσοτερο, άργησες να παρεις αποτελέσματα…

Ξέρεις, τούτο δω το ρημάδι ήταν αρχοντικό στα νιάτα του.

Έχει ιστορία, μαστόροι με μεράκι το στήσαν στα θεμέλια του, μη κυττάς τώρα που το παίρνεις για ένα κομμάτι ψωμί. 

Τρίφατσο, βλέπει ασία και αφρική και ευρώπη, σταυροδρόμι σωστό, καίριος κόμβος για τα μελλούμενα, μόνο που εγώ δεν έχω ποιος να το κουμαντάρει… 

Τους αγόρασες όλους, σου ξεπουλήθηκαν όλοι, τους ξεφτίλισες όλους για να τους έχεις τώρα υπερέτες στο σπιτικό που θα ετοιμάσεις.

Αντιπαροχή στο δίνω, άσε και σε μένα ένα κατιτίς, στο ισόγειο, ας μην έχω θέα, ας είμαι εδώ και κάμε ό,τι θες. 
Φοβάμαι, φοβάμαι που είδα, που μούδειξες δηλαδή, όλους αυτούς τους πρόσφυγες, οικογενειάρχες ξεσπιτωμένοι που μου μοιάζουν και με φοβίζουν, τρέμω μη χάσω και αυτό το δυαράκι που θα μου αφήσεις, τρέμω μη πάρω τους δρόμους ξανά.

 

Και πού να πας σε αυτό το απέραντο στρατόπεδο εργασίας πού’γινε η ευρώπη; 
Χέρια, φτηνά χέρια, ακάματα χέρια παντού, ακόμη και στις χώρες που έχουν ήδη σωρό φτηνά χέρια, στις χώρες-αλήτες που ξεπουλήσαν το εργατικό τους δυναμικό πάμφτηνα, ακόμη και κει τα διαθέσιμα χέρια περισσεύουν. 
Κι΄όπου περισσεύουν χέρια περισσεύει και πείνα και κει βρίσκεις εσύ και χτυπάς και παίρνεις τις πατρίδες αντιπαροχή.

Δε βλέπω νομίζεις πως ο πλούτος ο πραγματικός, το ανταλλασσόμενο αγαθό δεν είναι πιά ούτε το χρυσάφι, ούτε τα πετρέλαια, ούτε το νερό ούτε αυτά που μου δείχνεις για να κυττάω όσην ώρα εσύ καταμετράς το πραγματικό αγαθό: την ανθρώπινη εργασία, την φτηνή ανθρώπινη εργασία. 

Αυτή έγινε το πραγματικο ανταλλάξιμο αγαθό σήμερα, για να μπορούν όλο και περισσοτεροι να πεθαίνουν απαρατήρητοι, αζήτητοι στα εργοστάσιά σου και στις επιχειρήσεις σου.

Κι αν δεν είχες ακούσει την αντιπαροχή, την έμαθες τώρα. 

Μετά τον εμφύλιο το κάναμε για να βάλουμε ένα κεραμίδι πάνω απ το κεφάλι μας, να στεγάσουμε την πληγωμένη επαρχία μας, που και κει είχες βάλει το χεράκι σου ή μάλλον το βρωμοπόδαρό σου, για να ερημώσει. 

Δίναμε το σπιτάκι για να χτιστεί μεγαθήριο, εκεί που έμενε ένας να μείνουν πενήντα, είχαμε ανάγκη βλέπεις και τότε. 
Ε, τι πιο απλό, τώρα δίνουμε αντιπαροχή την πατρίδα μας την ίδια. Μόνο δώσε κάτι…