Ο ΦΑΡΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Εκεί γύρω στο 1932 λοιπόν, τα παιδιά που πήγαιναν στην πέμπτη τάξη του Δημοτικού Σχολείου, θα πρέπει να ήταν κοντά έντεκα χρονών, αν όχι περισσότερο, αν λάβουμε υπ΄όψιν μας πως μένανε και στην ίδια τάξη και χάνανε την χρονιά αρκετά συχνά. 
Με αυτήν την υπόθεση, τα παιδιά που το 1932 παρακολουθούν την πέμπτη τάξη, είναι γεννημένα γύρω στο 1920, λίγο πιό πάνω, λίγο πιό κάτω, μαζί τους και ο θείος μου ο Τζώρτζης.

Το αναγνωστικό που κάνουν, είναι "Ο ΦΑΡΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ".

Το βιβλίο στην τελευταία σελίδα έχει την έγκριση του τότε Υπουργού Π. Πετρίδη και αναφέρει την τιμή:

ΤΙΜΗ ΑΔΕΤΟΥ 17,20 και ΔΕΤΙΚΑ ΔΡΧ. 3

Τί νάναι όμως, Ο ΦΑΡΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ...


Ας θυμηθούμε ότι, στις 18 Απριλίου του 1932, η ελληνική κυβέρνηση υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο αποφασίζει να κηρύξει προσωρινό χρεοστάσιο, δηλαδή αναστέλλει την εξυπηρέτηση των εξωτερικών της δανείων. 
Η αναστολή ξεκινάει από την 1η Μαΐου του ίδιου έτους. Με αυτό τον τρόπο επισημοποιείται ουσιαστικά η δεύτερη πτώχευση του Ελληνικού κράτους.
Λίγο πριν, στις 25 Φεβρουαρίου του ιδίου έτους, ο Χίτλερ αποκτά γερμανική υπηκοότητα και έτσι, μπορεί να κατέβει σαν υποψήφιος στις εκλογές, τις οποίες κερδίζει τον Ιανουάριο του 1933.
Επίσης, την χρονιά αυτή στις ανασκαφές τής Αρχαίας Αγοράς ανακαλύπτονται τα ψηφοδέλτια εξοστρακισμού του Αριστείδη, του επονομαζόμενου και Δίκαιου.

Σε αυτό περίπου το (ολότελα συμβολικό για σήμερα) πλαίσιο, οι μαθητές καλούνται να παρακολουθήσουν στην διάρκεια της χρονιάς, την πορεία του δασκάλου Πέτρου Ανέζη που διορίζεται στο Κακορίζικο χωριό και ανεβαίνοντας προς τα εκεί στην ράχη του ζώου, κάνει την πρώτη του κουβέντα με τον αγωγιάτη, όπου μαθαίνει (ξεκινώντας στην σελίδα 12) τα αίτια του κακού ριζικού του χωριού. 
Η τοποθέτηση του ποιήματος του Δροσίνη "Το Χωριό μου", που προηγείται του πρώτου κεφαλαίου, απαύγασμα μιας λεπτότατης ειρωνείας, φαντάζει τραγικά καυστική σε σχέση με όσα θα επακολουθήσουν τόσο μέσα στο βιβλίο, αλλά και τα επελθόντα χρόνια, έως και σήμερα, που θα διαψεύσουν αδιάντροπα τις κρυφές ελπίδες των συγγραφεών Ανδρεάδη και Παπαχριστοδούλου.


Ο δάσκαλος φτάνει σε ένα χωριό/χώρα, όπου καλείται να δώσει έναν αγώνα απέναντι σε τοπικά συμφέροντα, προκαταλήψεις, μαγαζάτορες, παρέδρους (έτσι λέγονταν τότε οι διαπλεκόμενοι...), μοιρολατρίες, φόβο, αυτοεγκατάλειψη και, απ' ό,τι φαίνεται στα λιτά σκίτσα του βιβλίου, με την φτώχεια, που αποτυπώνει ο σκιτσογράφος στα ξυπόλυτα παιδιά με τα κουρελιασμένα ρούχα, που πάνε την πρώτη μέρα στο σχολείο.
Ο δάσκαλος έρχεται αντιμέτωπος με παιδιά που δεν γνωρίζουν ελληνικά (περίπου σαν σημερινά παιδιά μεταναστών...) παρά το ότι, τα ονόματά τους, αλλά και τα παρατσούκλια τους, είναι ελληνικότατα !
Αφού φτάνει μέχρι και στο σημείο να τα κουρέψει (εντελώς συμπτωματική η αναφορά στο κούρεμα, πιστέψτε με...) για να τα γλυτώσει από τις ψείρες και τη βρωμιά, ο Πέτρος Ανέζης μαθαίνει τα παιδιά πως "και τα παιχνίδια είναι γράμματα"... Σ' αυτό το σημείο, δεν μπορώ να μην έρθω αντιμέτωπος με την σκέψη του ότι, ο γιός μου πέρυσι έκανε περίπου μία φορά τον μήνα γυμναστική, ενώ στο προαύλιο του σχολείου του δεν υπάρχει κανενός είδους όργανο γυμναστικής, πέραν της πατροπαράδοτης μπασκέτας (τί φενάκη κι' αυτή...)


Προσέξτε στην σελίδα 47 σε ποιά γλώσσα απευθύνονται τα παιδιά στον δάσκαλο.

Το βιβλίο συνεχίζει, ο δάσκαλος των Κελλιών μιλάει προς τα παιδιά της πέμπτης δημοτικού μέσα από τα λόγια του χάρτινου Πέτρου Ανέζη, τα διαπαιδαγωγεί με παραδείγματα, με παράλληλους βίους κάποιων παιδιών που μοιάζουν, τουλάχιστον σε ένα μέρος της καθημερινότητάς τους, με τα παιδιά των Κελλιών, που αν ταυτιστούν θα μπορέσουν να πάρουν το μήνυμα έστω και έμμεσα. Τι πρέπει να τρώνε, γιατί να είναι καθαρά, πώς να μιλάνε.

Αλλά, υπάρχουν μηνύματα και για τους γονείς.


Ο Πέτρος Ανέζης εργάζεται πυρετωδώς για να φτιαχτεί ο πρώτος συνεταιρισμός...

Θυμάμαι αυτομάτως την ανησυχία Τηνιακού φίλου που μου εξέφρασε το καλοκαίρι, πως σε λίγα χρόνια το τυροκομείο δεν θάχει γάλα για να δουλέψει, γιατί "άμα φεύγουν οι μεγαλύτεροι, οι πιό νέοι δεν συνεχίζουν..."

Διαβάζω στην "ΤΗΝΙΑΚΗ" για τα εγκαίνια του ελαιοτριβείου. Το ημερολόγιο, την ημέρα που η Τήνος θα αποκτήσει ελαιοτριβείο, θα δείχνει 6 Νοεμβρίου του ελαιοσωτηρίου έτους 2011...

Πάμε παρακάτω, όπου στην δύναμη του σχολείου προστίθεται και μια δασκάλισσα, ξαδέρφη του Πέτρου, η Δέσποινα Ανέζη, που αναλαμβάνει τα κορίτσια. Παράλληλα, η ελληνοφωνία προοδεύει, τα παιδιά μαθαίνουν την γλώσσα τους.


Η φτώχεια όμως παραμένει και ο δάσκαλος επιμένει: "Χρειάζονται συνεταιρισμοί".
Στην συνέχεια, αποφασίζουν να κάνουν ένα μεγάλο βήμα: να μεταφέρουν το χωριό σε άλλο τόπο. 
Ο δάσκαλος επισημαίνει, πως ο καλύτερος εγγυητής για να πάει μπροστά το χωριό είναι οι ίδιοι οι Κακοριζικιώτες: "Να δεθούν ο ένας με τον άλλον".
Το εγχείρημα (project, στα σύγχρονα ελληνικά...) πετυχαίνει και το χωριό αλλάζει και όνομα. Στην σελίδα 225, επιτέλους, αποκαλύπτεται σε ποιόν αναφέρεται ο τίτλος του βιβλίου.

Στην συνέχεια, ο δάσκαλος, ηγέτης και οδηγός του χωριού , με την επιστράτευση του 1912, πολεμάει πλάι-πλάι με τα παιδιά του χωριού και επιστρέφει νικητής στο χωριό, που καμαρώνει ότι, κάτι πρόσφερε κι΄αυτό στην πατρίδα.

Το παιδί που είχε αυτό το βιβλίο, δεν έχει αφήσει ούτε το όνομά του, ούτε κανένα άλλο σημάδι στις σελίδες που θα μαρτυρούσε την ταυτότητά του, εκτός από δύο μικρά χαρτάκια σαν σελιδοδείκτες, που μάλλον, σκιαγραφούν, κορίτσι.
Το ένα είναι ένα πουλάκι, που θα έλεγε κανείς πως τόχει φτιάξει ο Φασιανός. Το άλλο, είναι ένα κορίτσι. Και ενώ το πουλί είναι κομμένο με ψαλίδι, το κορίτσι είναι κομμένο με το νύχι...

 Αποθηκεύστε την εικόνα κάπου, είναι καταλυτικό δείγμα πηγαίου, ουσιαστικού ταλέντου. 

Το ίδιο παιδί, είχε και αυτό το τετράδιο γραμματικής:

Θα μπορούσα να καθήσω και να γράψω όλα όσα πέρασαν απ' το μυαλό μου (και το μυαλό σας) όσην ώρα ξεφύλλιζα το βιβλίο και το τετράδιο.
Δεν είναι αυτός ο σκοπός. 
Τα υψωμένα επιτιμητικά δάχτυλα και τα βαθειά ξεφυσήματα απελπισίας δεν είναι μέσα 'δω.
Αυτό που μένει, είναι πάνω απ΄όλους μας, ενόσω τα χρόνια περνάνε και παίρνουν μαζί τους δασκάλους και παιδιά. 


Και τώρα που έβαλα μαζί στην ίδια φράση το "παίρνω" και το "περνώ" ας μνημονέψω έναν δάσκαλό μου, τον αντιπαθέστερο όλων, που μας είχε μάθει πώς να θυμόμαστε ποιό από τα δύο ρήματα χρειάζεται έψιλον και ποιό άλφα γιώτα: το "περνώ" για να χωρέσει να περάσει έχει μέσα του μόνον το έψιλον, ενώ το "παίρνω" είναι άπληστο και θέλει και άλφα και γιώτα !


Καλό, διαρκές σχολείο σε όλους μας.