ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΤΕΡΑΤΟΣ

Στις κλειστές κοινωνίες οι σχέσεις είναι δύσκολες. 

«Άσχημο χωριό τα λίγα σπίτια...», 
όπως λέει και η μάνα μου. 

Όλοι ξέρουν όλους, τα καλά, τα κακά και τα κουσούρια τους, τί ψηφίζουν, τί τρώνε με ποιόν γλεντάνε, ποιόν δεν θέλουν να βλέπουν μπροστά τους και κυρίως ,ποιός έχει συμφέροντα με ποιόν. 

Τούτο το τελευταίο είναι που δομεί ανοιχτά κι΄απροκάλυπτα τις κλίκες που δυναστεύουν τον τόπο όλον. 

Κάποια στιγμή όλο αυτό καταλήγει ένα μόρφωμα, ένα πολυκέφαλο τέρας, ένας εκατόγχειρας που απειλεί τους γεννήτορές του τους ίδιους. 

Το χειρότερο είναι να το βλέπουμε να διαπράττεται και να μένουμε απαθείς, αγάλματα μέσα στο μάρμαρο των συμφερόντων και κυρίως, των φόβων μας.

«Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει» γράφει ο Χατζιδάκης.

Και συνεχίζει:  

«Η υποταγή ή ο εθισμός σε μια τέτοια συνύπαρξη, ή συνδιαλλαγή, δεν προκαλεί τον κίνδυνο της αφομοίωσης ή της λήθης, του πως πρέπει, του πως οφείλουμε να σκεφτόμαστε, να πράττουμε και να μιλάμε;;;  
Αναμφισβήτητα αρχίσαμε να το ανεχόμαστε. 
Και η ανοχή, πολλαπλασιάζει τα ζώα στη δημόσια ζωή, τα ισχυροποιεί και τα βοηθά να συνθέσουν με ακρίβεια τη μορφή του τέρατος που προΐσταται, ελέγχει και μας κυβερνά».

Εδώ σας θέλω! Βλέπετε, όλοι εμείς που ζούμε μέσα στην κοιλιά του τέρατος είμαστε τα παιδιά του, τα καμάρια του! Μα το τέρας δεν έχει θεό και μας τρώει κατά πώς βούλεται και εξυπηρετείται. 

Και διαλέγει με κριτήριο το ποιά παιδιά θα πρέπει να μείνουν για να βοηθούν να κρύβεται η ασχήμια του και να παρατείνεται η ύπαρξή του. 

Τα λειψά, τα παράταιρα, με τις μεγάλες μύτες και τα στραβά δόντια ή ακόμη καλύτερα, εκείνα που έχουν πολλές διαφωνίες και αντίθετες γνώμες, τα κατασπαράζει. 

Και τα υπόλοιπα παιδάκια, κάθονται ακίνητα και παρακολουθούν το παιδάκι να κατασπαράζεται. 

Άσε να ανησυχούν όσοι έχουν κάτι αλλοιώτικο, από σπυράκι στο κούτελο έως διαφορετική γνώμη.  

Και συνήθως η γνώμη είναι χειρότερη, γιατί κουβαλιέται γρήγορα κι’ ανέξοδα από στόμα σε στόμα και γουργουράει ιδέες. 

Συνήθως, η διαφορετικότητα έχει δύο ποδάρια: 

το ένα είναι το πώς είναι κάποιος φτιαγμένος, πώς είναι η κοψιά του, το παρουσιαστικό του δηλαδή, 

και το άλλο είναι η γνώμη, η άποψη που έχει για τα πράγματα. 

Ε, λοιπόν, σας πληροφορώ πως η διαφορετικότητα της όψης είναι μηδαμινή μπροστά στην διαφορετικότητα της γνώμης. Άμα ο άλλος συμφωνεί μαζί σου, δεν πα’ να μοιάζει με τον Κουασιμόδο, εσύ καλό θα τονε λογαριάζεις. Και αντιθέτως.

Έτσι, το τέρας ενοχλείται από ο,τιδήποτε τείνει να ανατρέψει την ισορροπία που έχει στήσει στην ανορθόδοξη τραμπάλα του που από τη μιά είναι εκείνο με μας στην κοιλιά του και απ΄την άλλη οι «αντιφρονούντες...» 

Την θυμάστε την λέξη άραγε, ή έχετε την εντύπωση πως ο φασισμός πέθανε; 

Όσο υπάρχουν μόνον δύο ισχυροί πόλοι σε μια κοινωνία, ο φασισμός θα κρύβεται στον ίσκιο τους (όποιος θέλει ας διαβάσει εδώ ένα κειμενάκι).

Ε, πατριώτες!  

«Ο καθένας έχει τον παράδεισο που του αξίζει» όπως έλεγε και ο Octavio Paz. 

Κυττάχτε γύρω σας και άμα ο τόπος σας δεν σας μοιάζει για παράδεισος, μην απορήσετε. 

Αυτός ο τόπος μάς αξίζει, αυτόν επιθυμήσαμε και αυτόν φτιάξαμε μέσα από τις επιλογές μας.  
Πίσω απο την ψήφο κρύβονται ανείπωτοι φασίστες και διαφεντεύουν το μέλλον μας!

Χτυπείστε την ελεύθερη έκφραση, λοιπόν! 

Βαράτε στο ψαχνό! 

Γιατί άλλωστε να πείτε όχι στο φίμωμα του ελεύθερου λόγου! 

Εξάλλου, θα υπάρχουν πάντα οι εφημερίδες που μέσα τους θα μπορεί να διαβάζει κανείς την αλήθεια που του ταιριάζει! 

Έτσι δεν διαλέγουμε εφημερίδα; 

Με βάση το ποιά κανακεύει το εγουλάκι μας και τις επιλογές μας, τις πεποιθήσεις και τα θέλω μας, έτσι δεν είναι;

«Η μοναξιά... Φοβούνται τη μοναξιά του "όχι"! Ξέρετε είναι πολύ εύκολο να πέσεις στο ποτάμι και, χωρίς να κάνεις τίποτε, να αφεθείς να παρασυρθείς από το ρεύμα! Είναι πολύ δύσκολο να αντισταθείς». Πάλι αυτός ο ενοχλητικός ο Παζ...

Σας προκαλώ σε ένα παιχνίδι σκέψης: 

Βάλτε με το μυαλό σας ένα νησί, ας πούμε την Τήνο, σε δύο εκδοχές, σε δύο παράλληλα σύμπαντα. 

Το ένα με όλες τις διαφορετικές φωνές, να σταματάνε το ξεπούλημα του τόπου, την αλλοτρίωση των ανθρώπων, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, με μέλλον που δεν έχει πατήσει στις στάχτες του παρελθόντος. 

 (η φωτογραφία είναι δανεική από το blog ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΤΗΝΟΣ)

Το άλλο θα κουβαλάει επάνω του όλα τα κουσούρια των πολιτικών, των τσιφλικάδων, των φεουδαρχών και των δραγουμάνων της κοινωνικής του ζωής. 

Ειλικρινά τώρα, ρε φιλαράκια! Απαντείστε από μέσα σας, μη σας ακούσει και κανείς: 

ΣΕ ΠΟΙΟ ΑΠΟ ΤΑ ΔΥΟ ΦΑΝΤΑΖΕΣΤΕ ΠΩΣ ΘΑ ΘΕΛΑΤΕ ΝΑ ΖΟΥΣΑΤΕ ΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ ΣΕ ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΩΡΑ;;;

 

Να κλείσω με ένα ποίημα της Ελένης Βακαλό και να σας χαιρετήσω με τον τελευταίο στίχο του ποιήματος.

.........................

Θα σας πω πώς έγινε

Έτσι είναι η σειρά

Ένας μικρός καλός άνθρωπος αντάμωσε στο

δρόμο του έναν χτυπημένο

Τόσο δα μακριά από κείνον ήτανε πεσμένος και λυπήθηκε

Τόσο πολύ λυπήθηκε

που ύστερα φοβήθηκε

Πριν κοντά του να πλησιάσει για να σκύψει να

τον πιάσει,σκέφτηκε καλύτερα

Τι τα θες τι τα γυρεύεις

Κάποιος άλλος θα βρεθεί από τόσους εδώ γύρω,

να ψυχοπονέσει τον καημένο

Και καλύτερα να πούμε

Ούτε πως τον έχω δει

Και επειδή φοβήθηκε

Έτσι συλλογίστηκε

Τάχα δεν θα είναι φταίχτης,ποιον χτυπούν χωρίς να φταίξει;

Και καλά του κάνουνε αφού ήθελε να παίξει με τους άρχοντες

Άρχισε λοιπόν και κείνος

Από πάνω να χτυπά

Αρχή του παραμυθιού καλημέρα σας.

ΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ

Ξαφνικά μας τελειώσαν οι Κακοί Ευρωπαίοι και τώρα πως θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε να διακινούμε εικονικό χρήμα μέσα κι΄έξω, από τόνα ταμείο στο άλλο..; 

Άσε που βαρέθηκε κι’ ο Άδωνις να παίζει σε σικέ τηλεοπτικούς αγώνες με τον Αυτιά...
Το ΠΑΣΟΚ βολεύτηκε μια χαρά με το νέο, δοκιμασμένο και πιασάρικο ονοματάκι τού ΣΥΡΙΖΑ, θρονιάστηκε μιά χαρά στην Κουμουνδούρου και μάλιστα, σαν πιό έμπειρο στην καρεκλοκενταυρίαση, από ‘κει που ακροκαθότανε στον καναπέ...

...λίγο-λίγο βρήκε ευκαιρία να σούρει τον τετράπαχο πισινό του στο κέντρο του καναπέ, την ώρα που οι άλλοι έλειπαν σε καταμετρήσεις σκουπόξυλων, αντιασφυξιογόνων μασκών και άλλων ανακυκλώσιμων υλικών που είχαν στα σπίτια τους. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ απ΄τη μεριά του, προσπαθεί να αποβάλλει τους επήλυδες με έμμεσο τρόπο. Σπάει το καλό σερβίτσιο σαν κακομαθημένο κωλόπαιδο για να τους θυμώσει και να φύγουν από μόνοι τους, σαν παρεξηγημένη γεροντοκόρη θειά σε οικογενειακή συνεστίαση...

Ο Σαμαράς θυμήθηκε πως ο λαός θέλει Άρτο και Θεάματα. 
Σε περιπτώσεις ένδειας δώσε το ένα μόνο. Ή μόνο Άρτο ή μόνο Θεάματα. Έχεις Άρτο; Δεν έχεις. Άρα, τί θα δώσεις, μικρέ Αντωνάκη; Θεάματα!!!
Μπράβο! Ρίξε στην αρένα φοροφυγάδες, εμπόρους ναρκωτικών, ληστές και μπουκαδόρους, και κυρίως, κάψε και τρεις-τέσσερεις από το κόμμα για να μπορείς να το παίξεις Αδιάφθορος Κέβιν Κόστνερ (άσε την καραμπίνα, θα σε πειράξει ο καπνός στα μάτια).

Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες έγιναν τόσο ανεξάρτητοι, που ο καθένας παίζει για πάρτη του πλέον.

Όσο για τα άλλα τα μαυράδια με τα χνουδωτά κεφαλάκια, άστα, θα πέσουν μόνα τους. Πόσα κοινωνικά παντοπωλεία θα στήσουν άμα οι κάμερες δεν είναι εκεί; Πόσες γιαγιάδες θα βοηθήσουν να περάσουν διαγωνίως την πλατεία Βικτωρίας χωρίς πρόβλημα, παρεκτός των περιστερόσκατων; 

Α! Να μην ξεχάσω! Άμα περάσεις κι’ από Κόμμα μεριά, πές τους πως δυστυχώς ο λαός ακόμη δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει τους αγώνες τους, άρα, δεν υπάρχει λόγος να αλλάξουν κάτι. Αφού σαράντα χρόνια με την ίδια διαλεκτική (από Πανεπιστήμιο μέχρι καφενεία και πλατείες) δεν τους καταλαβαίνουν, δεν προβλέπεται να αλλάξει τώρα, ξαφνικά, από μόνο του. Άρα, ας ησυχάσουν, δεν φταίνε αυτοί για τίποτε, φταίει ο Μάρξ που δεν έγραψε το «Κεφάλαιο» σε περίληψη μπροσούρας εκλογών.

Και στο μεταξύ, ο Χρόνος ο Αδυσώπητος περνάει... 
Το 2012 άφησε πίσω του μια τεράστια μελαγχοκηλίδα που μέσα της κολυμπάμε όλοι μας, όπου κι’ αν είμαστε, ό,τι κι΄ αν κάνουμε. Οι ψυχές μας λερώθηκαν και μαύρισαν, τα κεφάλια έσκυψαν θέλοντας και μή, ο ορίζοντας εμπρός μας μαύρισε κι΄αυτός. 

Αλλοίμονο στα παιδιά που ενηλικιώνονται μέσα στην κατήφεια και την βρωμιά που απλώθηκε γύρω μας και πασχίζουν να νιώσουν ζωντανά. Οι πολιτικοί, στο μεταξύ, είναι στην ακτή και μας δίνουν οδηγίες επιβίωσης εκ του ασφαλούς, μην έχοντας χρειαστεί ποτέ να κολυμπήσουν οι ίδιοι μέσα στα σκατά που ρίξαν εμάς. 
 

Το ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ είναι εδώ και τρέχει:

...Είναι πρώτ’ απ’ όλα, η απουσία ενός Ηγέτη που θα μπει μπροστά να μας ενώσει. 
...Είναι οι διαρκείς τύψεις μας για πράγματα που μας κάνανε να πιστεύουμε πως φταίμε. 
...Είναι τα Κόμματα που παίζουν ΜΟΝΟΠΟΛΥ έχοντας εμάς για πιόνια, βάζοντάς μας και βγάζοντάς μας από φυλακές, φορολογώντας κάθε μας βήμα, πετώντας μας έξω απ΄τη ζωή όποτε τους έρθει. 
...Είναι η Υγεία των προμηθευτών των νοσοκομείων. 
...Είναι η Παιδεία των "γενικών γνώσεων", του στρογγυλέματος της Ιστορίας και της «Ευέλικτης Ζώνης» του Δημοτικού Σχολείου.
...Είναι η Εξωτερική Πολιτική που ασκείται με μεθοδολογία τσαμπουκά συνοικιακού καφενείου. 
...Είναι τα Εσωτερικά μας που αποτιμώνται σαν αναλογία αστυνομίας/διαδηλωτών για να μπορέσουν να περάσουν τα εκάστοτε μέτρα. 
...Είμαστε εμείς οι ίδιοι, που δεν πιστεύουμε πλέον πως έχουμε την δύναμη να βαστήξουμε κόντρα. 
 

Το Τέταρτο Μνημόνιο συνοψίζεται σε μια φράση, τρομακτική σαν το αρχέγονο χάος: 
Πού θα πάει, κάτι θα γίνει και θ’ αλλάξουν τα πράγματα... 
Από μόνα τους. Χωρίς εμάς. Εμείς δεν μπορούμε πιά. Ίσα που προλαβαίνουμε να ξεζαλιστούμε από τη μιά σφαλιάρα πριν προσγειωθεί η επόμενη. Από μόνα τους θ’ αλλάξουν τα πράγματα. Θα ξυπνήσουμε ένα πρωί και θα μπορούμε να γυρίσουμε πάλι στις καλές μας συνήθειες:
Να ξανακλείσουμε τραπέζι στον Ρέμο με διακόσια πενήντα ΕΥΡΩ το μπουκάλι...
Να ξαναπληρώσουμε δίκλινο στα Άνω Σέκλανα με εκατόν πενήντα ΕΥΡΩ το άτομο και πρωινό σχεδιασμένο απο μάγειρα αριστεύσαντα στο MASTER CHEF...
Να μπορούμε να φορέσουμε πάλι NAUTICA, LACOSTE, GANT και GAP...
 Να χρεωθούμε πάλι με διακοποδάνεια, εορτοδάνεια, φοιτητοδάνεια... 
Να απολαύσουμε κατεψυγμένο πεϊνιρλί στα 3 ΕΥΡΩ και ΕΣΠΡΕΣΟ ΦΡΕΝΤΟ στα 3,5... 
Να μπορούμε να αλλάζουμε αυτοκίνητο μόλις γεμίζουν τα τασάκια του προηγούμενου. 
Να...να...να... Να, στα μούτρα μας!

Αυτή η κουφάλα η ελπίδα είναι το Τέταρτο Μνημόνιο...

ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΤΑ ΚΕΛΛΙΑ

"Παραμονή Χριστουγέννων ήταν η Καλή Βραδυά επειδή γεννιόταν ο Χριστός.

Κάναμε τηγανίτες, όχι λουκουμάδες, δεν είχαμε αλεύρι, δεν έφτανε, κατοχή ήταν, παίρναν οι Ιταλοί ό,τι αλεύρι βγάζαμε. Σε μια τηγανίτα μέσα βάζαμε μια δραχμούλα, όπως βάζουμε τώρα την πρωτοχρονιά το φλουρί στην πίτα, μα τότε το κάναμε την Καλή Βραδυά. Ε, για φαγητό κάναμε λαχανοντολμάδες με ρύζι γιατί νηστεύαμε.

Τα Χριστούγεννα στα Κελλιά γιορτάζονταν τρεις μέρες. Το πρωί στις 24 γύρω στις δέκα ήταν η πρώτη λειτουργία κι΄έβγαζε ο παπάς τον Σαντίσσιμο που έμενε έξω για 40 ώρες. Το απόγευμα πάλι στον εσπερινό φοράγαμε τα καλά μας και πηγαίναμε στον Άγιο Ζαχαρία. Είχε τόσο πολύ κόσμο τότε το χωριό, που τα παιδιά δεν χωρούσανε στις πάγκες και καθόμαστε κάτω κάτω σε μικρά παγκάκια κοντά στην μεγάλη πόρτα της εκκλησίας.

Παραμονή του Νέου Έτους, μάς έραβε η γιαγιά μου η Αντέλα ένα πουγγί, που το κρεμάγαμε μ' ένα σπαγγάκι στο λαιμό για να βάζουμε τα λεπτά από τους μπουναμάδες όσων θα ερχόταν να χαιρετήσουν. 

Μετά, το Νέο Έτος το περιμέναμε με χαρά γιατί σηκωνόμαστε και φοράγαμε από νωρίς το πρωί τα καλά μας ρούχα, πηγαίναμε στην εκκλησία και όταν γυρίζαμε στο σπίτι, ετοίμαζε η μαμά μου το τραπέζι με όλα τα γλυκά, με ρακί, με κεράσματα και φεύγαμε και πηγαίναμε στην γιαγιά μου την Αντέλα. Μας τηγάνιζε λουκάνικα και τρώγαμε γιορτινό πρωινό. 

Μετά πηγαίναμε και χαιρετούσαμε όλους τους συγγενείς, ήταν το έθιμο να πηγαίνουν όλοι να χαιρετάνε στα σπίτια. Ήταν τόσος ο κόσμος, σαν πανηγύρι..!

Μετά έπρεπε να πάμε στην Αετοφωλιά να χαιρετήσουμε όλους τους συγγενείς και να φάμε στη νενέ μου. Φεύγοντας όπως απ΄το σπίτι, αφήναμε την πόρτα ανοικτή, όποιος πάει και δε μας βρει, να μπορεί να κεραστεί, έτσι, για το καλό.

Ε, μετά ερχόταν των Φώτων, που γινόταν η βάφτιση του Χριστού και περιμέναμε να δούμε ποιό παιδάκι θα βαφτίσει τον Χριστό. Ήταν πολλά τα παιδιά τότε και βάζανε κλήρο. Το ντύνανε, λοιπόν, στ' άσπρα με μια κορώνα στο κεφάλι,πήγαινε ο παπάς στη μέση της εκκλησίας που ήταν τα καζάνια με τον αγιασμό και ο παπάς από τα χέρια του παιδιού τον Χριστό και τον βάφτιζε.

Το παιδάκι που βάφτιζε τον Χριστό ήταν σαν κανονικός νονός του, οπότε και έπρεπε να κεράσει και κάνανε οι γονείς τραπέζι με γλυκά και πήγαιναν όλοι και χαιρετούσανε."

Σημείωση: η πρώτη κάρτα είναι σταλμένη προς κατοίκους των Κελλιών για τα Χριστούγεννα, ενώ η δεύτερη προς κατοίκους της Αετοφωλιάς με την ευκαιρία του Νέου Έτους. Καμμία από τις δύο δεν έχει ημερομηνία.

Αφήγηση: Αδελαΐς Αρμάου-Παπαδοπούλου, Δεκέμβριος 2012.

ΣΤΟΥΣ ΜΥΛΟΥΣ

Σήμερα θα πάμε μέχρι τους Μύλους, πέρα απ΄τα Κελλιά στον δρόμο που πάει προς την Αγία Μαρίνα και το Βρυσί. Σήμα κατατεθέν της Νότιας εισόδου του χωριού, δεσπόζουν ανάμεσα Ρέντια και Αγιές και παραμένουν επιβλητικοί παρά την εγκατάλειψη και την ερήμωσή τους. Οι παλαιότεροι θα θυμούνται το πλάτωμα εμπρός από τους Μύλους να χρησιμοποιείται σαν γήπεδο ποδοσφαίρου, παρά την κλίση του εδάφους. Μεγαλούργησαν τα ταλέντα των Κάτω Μερών σε ΄κείνο το γήπεδο και είχαμε περάσει άπειρα καλοκαιρινά απογεύματα παρακολουθώντας ποδοσφαιρικές αναμετρήσεις, με μπόλικο αέρα που έκανε τα πράγματα ακόμη δυσκολώτερα. Οι νεώτεροι, πάλι, θα θυμούνται τον χώρο σαν χωματερή, σαν νεκροταφείο ηλεκτρικών συσκευών και αυτοκινήτων, σαν ένα σκουπιδότοπο στερεών αποβλήτων. Το καλό είναι, όπως βλέπετε και στην φωτογραφία πως ο χώρος έχει καθαριστεί πλέον και έπαψε να είναι μια ντροπή για όλους μας.

Τρείς ανεμόμυλοι λοιπόν, του Καραμελλά, του Μπενιντέ, και του Ζαχαρία Αρμάου, που είναι χαρακτηριστικά δείγματα μεσογειακών πυργόμυλων. Έμειναν σε λειτουργία μέχρι την στιγμή που μειώθηκε αισθητά η παραγωγή σιτηρών και έγινε ασύμφορη η διατήρησή τους. 

Όπως είναι φυσικό, οι ανεμόμυλοι κτίστηκαν εκεί όπου υπήρχε κατάλληλος άνεμος, τόσο σε συχνότητα όσο και σε ένταση.  Οι τοποθεσίες που συγκέντρωναν αυτές τις προϋποθέσεις, ονομάζονταν μυλοτόπια.  Πάντοτε άφηναν ανοικτό το αλεστικό μέτωπο ο καθένας του διπλανού, για να μην του κόβει τον αέρα.

Ο ανεμόμυλος είναι μια αιολική μηχανή, εκμεταλλεύεται δηλαδή την δύναμη του αέρα, και έχει οριζόντιο άξονα περιστροφής, που μεταδίδει την κίνηση με γρανάζια στις δύο μυλόπετρες. Ο πρώτος ανεμόμυλος σχεδιάστηκε από τον Ήρωνα τον Αλεξανδρέα το 100 μ.Χ. Ο ανεμόμυλος, για τη λειτουργία του οποίου χρησιμοποιήθηκε η αιολική ενέργεια, αποτελεί το πιο σύνθετο δημιούργημα μηχανισμού ευρείας χρήσεως της προβιομηχανικής τεχνολογίας.

Παρ’ όλ’ αυτά, η χρήση τους καθιερώθηκε κατά τη Βυζαντινή περίοδο, γνωρίζοντας ακόμα μεγαλύτερη διάδοση κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας.
Κατά κανόνα οι μύλοι στεγάζονταν σε κυλινδρικά, πέτρινα, διώροφα κτίρια.  

Διευκρινίζεται ότι η λέξη «μύλος» είναι ελληνική και προέρχεται από τον Μύλη, γιο του πρώτου βασιλιά της Λακωνίας Λέλεγα, στον οποίο η ελληνική μυθολογία απέδιδε την επινόησή του. Προστάτης των χειρόμυλων, ήταν ο ίδιος ο Δίας, που μεταξύ των άλλων του επωνυμιών, λεγόταν και «Μυλεύς».

Η κατασκευή του ανεμόμυλου, ιδίως του μηχανισμού και μάλιστα με τα μέσα της εποχής, παρουσίαζε μεγάλες δυσκολίες και η δαπάνη ήταν σημαντική.

Χρειάζονταν περισσότερα από 800 ημερομίσθια «ήλιο με ήλιο», μυλομαραγκών, ξυλουργών, κτιστάδων, σιδεράδων και αγωγιατών για το σύνολο της κατασκευής. Συγκεντρώνονταν 30-35 κυβικά ακατέργαστης ξυλείας διαφόρων ειδών, που τελικά έβγαζαν περισσότερα από 550 φορμαρισμένα εξαρτήματα! Η μεγάλη δυσκολία στη κατασκευή έγκειται στο ότι η ανέγερση του πύργου και η τοποθέτηση του μηχανισμού έπρεπε να προχωρούν παράλληλα, γιατί πύργος και μηχανισμός ήταν συνδεδεμένοι μεταξύ τους.
Ακριβώς κάτω από την κωνική σκεπή βρισκόταν ο άξονας...

...και το σύστημα μετάδοσης της κίνησης και γινόταν η άλεση, ενώ στον χώρο αμέσως μετά την είσοδο γινόταν η προσωρινή αποθήκευση των σιτηρών που προορίζονταν για άλεση. 

Στις Κυκλάδες ειδικά, ο μεσογειακός πυργόμυλος προσαρμόστηκε στην τοπική αρχιτεκτονική, με τη χρήση των τοπικών υλικών και μεθόδων κατασκευής.  Εδώ, εκτός από τις ξύλινες αυτές κατασκευές, βρίσκουμε εσωτερικά τόξα από σχιστόλιθο, εκφορικές κατασκευές με μεγάλες σχιστόπλακες, μικτές (εκφορικές και ξύλινες) κυρίως στη Τήνο. 

Παράλληλα παρατηρούνται παραλλαγές και της εξωτερικής μορφής από νησί σε νησί που οφείλονται στις τοπικές κατασκευαστικές συνήθειες, στη σεισμικότητα καθενός, στο είδος της διαθέσιμης τοπικής πέτρας κλπ. 
Οι δύο χώροι επικοινωνούν μεταξύ τους με μια στενή σκάλα, 

που στην περίπτωση του μύλου του Καραμελλά είναι διπλή, 

...ανεβαίνει δηλαδή δεξιά και αριστερά από το κεντρικό δωμάτιο. Στους μύλους των Κελλιών υπάρχει και υπόγειος χώρος με διαφορετικό σε κάθε περίπτωση τρόπο πρόσβασης. 

 

Τα πτερύγιά τους ήταν πάνινα, με πλάτος το 1/5 του μήκους τους και με αυτά ένας ανεμόμυλος μπορούσε να αλέσει 20-70 κιλά σιτηρών την ώρα, ανάλογα με την ένταση και τη φορά του ανέμου. 

Η κωνική στέγη «πάταγε» στο κυκλικό οικοδόμημα επάνω σε καμπύλα δοκάρια που είχαν σκαλισμένες εσοχές...

...και κάλυπταν όλη την περίμετρο σχηματίζοντας έτσι μια ξύλινη, γραναζωτή στεφάνη. 

Όταν η διεύθυνση του ανέμου άλλαζε, ο μυλωνάς έστρεφε την στέγη, στην οποία ήταν ενσωματωμένη η φτερωτή με τον άξονα, επάνω στα γρανάζια μέχρι να την φέρει στο σημείο που πετύχαινε την μέγιστη ένταση του αέρα. 

Αν πάλι ο αέρας ήταν πολύ δυνατός και η φτερωτή γύριζε πολύ γρήγορα, δίπλωνε ορισμένα από τα πανιά ή τα τύλιγε γύρω από τον άξονά τους αφήνοντας λιγότερη επιφάνεια ανοικτή. 

Διπλωμένα πανιά έδειχναν στους αγρότες πως ο μύλος δεν άλεθε γιατί δεν είχε αέρα. 

Όταν πάλι ο μυλωνάς είχε διαθέσιμο χρόνο, άφηνε ένα πανί ανοικτό, σημάδι πως ο μύλος ήταν ελεύθερος για όποιον ήθελε να πάει τα γεννήματα για άλεσμα. Είναι άραγε τα πανιά τροποποίηση των ναυτικών κατοίκων του Αιγαίου, αφού σε απεικονίσεις βλέπουμε τριγωνικά πανιά σε συνδυασμό με ξύλινες φτερωτές, ενώ σε σκαλιστή μαρμάρινη πλάκα του Χ”Αντώνη Λύτρα, βλέπουμε το 1837 στην Τήνο, ψάθινη φτερωτή..;
;

Οι δύο μυλόπετρες είναι περιμετρικά δεμένες με σιδερένιο στεφάνι για να αντέχουν στην καταπόνηση και έχουν άγρια επιφάνεια όπου οι σπόροι εγκλωβίζονται και με την περιστροφή σπάζουν σε όλο και μικρότερα κομμάτια, που εξωθούνται προς τις άκρες της μυλόπετρας, ώσπου καταλήγουν στην περίμετρο, οπότε και έχουν μετατραπεί σε αλεύρι. 

Η κάτω πέτρα έχει έναν σιδερένιο άξονα στο κέντρο, ενώ η επάνω έχει τρύπα στην μέση απ΄όπου περνάει ο άξονας τής κάτω πέτρας και στο κενό που μένει ο μυλωνάς έρριχνε λίγο-λίγο τον καρπό. 

Αλευροδοχείο

Ο μυλωνάς πληρωνόταν με αλεύρι, αναλόγως τής ποσότητας που άλεθε, το οποίο στην συνέχεια μεταπουλούσε.

Αλευροδοχείο

Στο Αιγαίο, ο ανεμόμυλος βρήκε ιδεώδεις συνθήκες για την ανάπτυξή του:

• ανεμοδύναμη σε ένταση και συχνότητα μεγάλη
• ύπαρξη εξαιρετικής μυλόπετρας στη Μήλο
• λίγες βροχοπτώσεις που έφθειραν τα πανιά, τα εξωτερικά ξύλινα τμήματα του μηχανισμού, τη χόρτινη τρούλα κ.α.

Έτσι στις Κυκλάδες, υπήρχε στα τέλη του 19ου αιώνα η μεγαλύτερη πυκνότητα αλεστικών ανεμόμυλων, τόσο ανά τ.χλμ επιφανείας, όσο και ανά αριθμό κατοίκων, από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη!!! Συγκεκριμένα υπήρχαν σε λειτουργία τουλάχιστον 650 ανεμόμυλοι που σημαίνει ένας ανά 190 κατοίκους!
Στις μέρες μας, από την εγκατάλειψη, τα δώματα των νερόμυλων καταρρέουν και οι τρούλες των ανεμόμυλων διαλύονται με αποτέλεσμα να μπαίνουν τα νερά της βροχής που καταστρέφουν τους ξύλινους μηχανισμούς.  Έτσι ο ρυθμός καταστροφής επιταχύνεται. 

Εκτός όμως από τη φυσική φθορά, οι ιδιοκτήτες αποξηλώνουν τις σχιστόπλακες από τις στέγες και τα αγκωνάρια από τις τοιχοποιίες, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν σε νέα κτίσματα, πουλιούνται οι μεταλλικές φτερωτές για παλιοσίδερα, χρησιμοποιούνται τα ξύλινα εξαρτήματα και η οικοδομική ξυλεία για καύσιμη ύλη και σηκώνονται ακόμα και οι μυλόπετρες για να γίνουν τραπεζάκια στις βεράντες επαύλεων.  

Διαπιστώθηκε επίσης η βιαστική κατεδάφιση των μύλων από τους κληρονόμους – ιδιοκτήτες, από φόβο μήπως παρέμβει κάποια Υπηρεσία και τους χαρακτηρίσει ως διατηρητέους, ώστε να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τα οικόπεδα.  

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Νο 1: όπου υπάρχουν γράμματα με κλίση σημαίνει ότι, τα στοιχεία που αναφέρω προέρχονται από το εξαιρετικό site

ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΜΥΛΟΙ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Νο 2:Η συγκεκριμένη ανάρτηση βγήκε πολύ μεγάλη, αλλά, τα στοιχεία που βρήκα ψάχνοντας ήταν πολλά και σημαντικά.

ΚΟΥΚΛΑ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ...

Ούτε JUMBO, ούτε τίποτε τα χρόνια εκείνα... 

Και τα παιδιά, σαν παιδιά, έπρεπε να τόχουν το παιχνιδάκι τους, να μπορούν να παίξουν. Από μικρά στον αγώνα τής οικογένειας, να βοηθούν όσο μπορούν στα χωράφια, στο άρμεγμα, στα θελήματα, να φυλάνε τα μικρότερα αδέρφια όσο οι γονείς έλειπαν στο χωράφι, να συγυρίζουν όσο μπορούν το σπίτι, να γεμίζουν τα κενά. 

Μα το παιχνίδι δεν μπορεί και δεν πρέπει να λείπει απ΄ το παιδί. 

Μένουν κουσούρια στην ψυχή όσων δεν έχουν παίξει αρκετά όταν έπρεπε ή όσων βιάστηκαν να κάνουν ότι μεγάλωσαν. Μπερδεύεται τότε η σοβαρότητα με την σοβαροφάνεια και η ζωή γίνεται λαβύρινθος απ’ όπου δεν βγαίνεις με τίποτε. 

Είναι η κατάσταση που περιγράφεται σε πολλά παραμύθια, μα πού να καταλάβουμε εμείς οι μεγάλοι πως τα παραμύθια χτυπάνε το σαμάρι για ν’ ακούσει ο γάιδαρος, λένε στα παιδιά τί να περιμένουν απ΄την ζωή, ενώ ταυτόχρονα θυμίζουν στους μεγάλους σε ποιό σημείο χάσανε το μονοπάτι.

Ουσιαστικά, όλοι παιδιά μένουμε για όλη την διάρκεια της ζωής μας, κι’ αν ακόμη αλλάζουν τα παιχνίδια μας και γίνονται τάβλι, χαρτιά, μπάλα, ρακέτες, ποδήλατο, κυνήγι ή ξέρω ‘γω τί άλλο, παιχνίδι δεν χορταίνουμε ποτέ.

Γιατί είναι στην φύση του ανθρώπου να θέλει να διασκεδάζει, να προσπαθεί να νικάει σε κάτι ανώδυνο, σε κάτι που θα του δοθεί ακόμη μιά ευκαιρία να πάρει την ρεβάνς αργότερα, όταν θάχει γίνει καλύτερος. 

Μικροί, καθημερινοί, αναίμακτοι πόλεμοι υπό κλίμακα...

...απαραίτητοι για να αφήνονται να βγαίνουν από μέσα μας όλα εκείνα τα αρχέγονα ένστικτα που η μυθολογία (το βασικό συστατικό ενός πολιτισμού) τα έχει περιγράψει σαν τέρατα με εκατό χέρια και φιδίσια κεφάλια.

Και πού βρίσκανε μια κούκλα, ας πούμε, τα κορίτσια για να παίξουν..;

"Δεν υπήρχανε κούκλες για ν' αγοράσουμε τότε. Ε, τις έφτιαχνε η γιαγιά μου η Αντέλα τις κούκλες. 

Έπαιρνε ένα κομμάτι μαλλί, το τύλιγε σ' ένα πανί και τόραβε και τόκανε κούκλα. 

Έπαιρνε κι' ο παππούς μου ο Λορέντζος μετά ένα μολύβι, το σάλιωνε για να γράφει επάνω στο πανί...

...και τής έφτιαχνε ματάκια, φρυδάκια, στοματάκι. 

Και στο τέλος έπαιρνε η γιαγιά μου μαλλί από το πρόβατο και τής έβαζε μαλλάκια."

Ε, αυτές ήταν οι κούκλες μας, τις είχαμε και παίζαμε, τους κάναμε σπιτάκια, τις ταΐζαμε."

Κι' ένα πολύ παληό ποιηματάκι για τις κούκλες:

        
                   Κούκλα μου αγαπημένη,

                      λέγε μου να σε χαρώ 

                      πώς τα πέρασες καημένη 

                      στο κουτί τόσον καιρό; 

                      Έκλαιγες μικρό κουκλάκι 

                       πλαγιασμένο στο κουτί 

                       όπως κλαίει το παιδάκι 

                       και τη μάνα του ζητεί; 

                       Νάμαι, ήρθα και σε πιάνω

                       σε κρατώ στην αγκαλιά μου 

                       στα χεράκια σου επάνω 

                       δίνω χίλια δυό φιλιά.

                       Πεταχτή απ΄το σχολείο
                       μόλις έφτασα στο σπίτι 
                       δες, ακόμη το βιβλίο 
                       στα χεράκια μου κρατώ.

Αφήγηση, κατασκευή και αναπαράσταση: Αδελαΐς Αρμάου-Παπαδοπούλου, Νοέμβριος 2012