ΤΑ ΜΑΝΤΕΜΙΑ ΣΤΙΣ ΑΓΙΕΣ και κάτι άξαχες παραδίπλα...

"Ο χυτοσίδηρος (κοινώς μαντέμι) είναι κράμα σιδήρου με άνθρακα σε περιεκτικότητα μεγαλύτερη από 2,1% κατά βάρος. Οι χυτοσίδηροι είναι εύθραυστοι σε σύγκριση με τον χάλυβα, αλλά παρουσιάζουν πιο καλή αντίσταση στην τριβή και την διάβρωση."

Αυτά γράφει η μεγάλη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια για το μαντέμι και τί στην ευχή έχει να κάνει το μαντέμι, θα σκεφτείτε εσείς, σε ένα blog που αφορά την Τήνο...
Είχε η Τήνος ποτέ χαλυβουργία;  
Όχι, βέβαια...
Έχει όμως μια περιοχή εκεί στις Αγιές, που παληά λεγόταν "Στα μαντέμια"...

Και ο Νικόλας ο Ζαρμπάνης, Κελλιανός απ΄τους παληούς, δεν σταματάει να θυμάται με απίστευτη ακρίβεια ονόματα, τοποθεσίες, επαγγέλματα, διαδρομές και ό,τι βάλει ο νους σου, αρκεί να κάνεις την κατάλληλη ερώτηση.

Ένα ζεστό πρωινό λοιπόν, ξεκινήσαμε να κάνουμε αυτήν την πολύ μικρή διαδρομή από τους Μύλους μέχρι τις Αγιές...
 

...που δεν παύουν να είναι ήμερες και καλοφυτεμένες, μια ανέλπιστη λωρίδα όασης εκεί πάνω από τα Ρέντια.

Εκεί, λοιπόν, κάπου γύρω στο 1940 με 1955 ίσως και πιό μετά, βγάζανε μαντεμόπετρες. 

Και μιάς και το μαντέμι δεν εξορύσσεται, αλλά, συντίθεται βιομηχανικά, προφανώς, βγάζανε πέτρες πλούσιες σε σίδηρο. 

Μα θα έχω περάσει από 'κείνο το σημείο δεκάδες φορές και είχα απορήσει για την διαφορά στο χρώμα που είχαν μερικές στοίβες από πέτρες, χωρίς να έχω όμως και κάποια εξήγηση για το πώς βρέθηκαν εκεί.

 Υπήρχαν, λοιπόν, τρία "πηγάδια" εξόρυξης τα οποία κανείς δεν θυμάται με ακρίβεια για πόσον καιρό δούλεψαν.

Σήμερα ότι έχει απομείνει από την δραστηριότητα αυτήν...

 ...είναι δύο τρύπες παραγεμισμένες με μπάζα...

...και μια τρίτη λίγο χαμηλότερα, που αν είναι κάποιος λίγο παρατηρητικός, θα απορήσει για το πώς γίνεται να έρχεται η κορυφή μιας μεγάλης συκιάς ίσα με το χωράφι!

 Όσο για υπολείμματα της εξόρυξης, είναι γεμάτος ο τόπος από πέτρες με ίχνη σιδήρου και εντελώς διαφορετική κοψιά από τις άλλες τριγύρω (και άλλον ήχο για όποιον κάνει τον κόπο να τις χτυπήσει μεταξύ τους).

Ο Νίκος ο Μαγές, που μας κέρασε μετά ένα πρωινό τονωτικό ρακάκι, θυμήθηκε ότι, στις αρχές της εξόρυξης είχαν βρεθεί και ελάχιστα ίχνη χρυσού, ασύμφορα όμως σε σχέση με τον κόπο. Πιθανόν, όμως, αυτό να είναι και κάποιος τοπικός μύθος. 
Κανένας, όμως, δεν θυμάται το όνομα της εταιρείας που εκμεταλλευόταν τα πετρώματα, εκτός από την λεπτομέρεια ότι ανάμεσα στους "διευθυντές" ήταν κι΄ ένας Γάλλος.

Η μια κουβέντα φέρνει την άλλη κι' απ΄ τα μαντέμια πάμε στους άξαχες...

...που δεν υπάρχει γωνιά της Τήνου χωρίς αυτές τις ολόφωτες φεγγαρόπετρες...

 ...που τις μάζευαν και τις πούλαγαν στην Αθήνα, στην μεγάλη μάνα που όλα τα κατασπάραξε και όλους μας τάισε, για τί πράγμα ακριβώς λέτε;

Πάμε στην μεγάλη εγκυκλοπαίδεια πάλι για να επαληθεύσουμε

τα λεγόμενα του κυρίου Ζαρμπάνη:

"Το κοινό γυαλί παρασκευάζεται με σύντηξη χαλαζιακής άμμου, ανθρακικού νατρίου, οξειδίου του καλίου και ανθρακικού ασβεστίου (κοινώς ασβεστόλιθου), ανθρακικού μαγνησίου και οξειδίου του αργιλίου"

Οι άξαχες, λοιπόν είναι πολύ πλούσιοι σε ασβεστόλιθο (ασβεστίτη) και τους αγόραζαν οι υαλοβιομηχανίες!

Για το τέλος άφησα μερικούς άξαχες με φόντο πέρα στο βάθος την περιοχή «στις Κολώνες» απ΄όπου βγήκαν, τι άλλο, οι κολώνες του Ναού του Αγίου Ζαχαρία και που την μία μάλιστα, «Κύλα-κύλα την ήφεραν οι γυναίκες ως τα Κελλιά!»

Κλείνω λέγοντας πως, μετά από αυτήν μου την "ανακάλυψη" έτυχε να μιλήσω για τα μαντέμια με αρκετούς άλλους Κελλιανούς. Λοιπόν, ΟΛΟΙ ήξεραν για τα μαντέμια και κανένας δεν θεωρούσε πως ήταν ένα σημαντικό κομμάτι της τοπικής ιστορίας!

Δεν έχω τον τρόπο ούτε και τον χρόνο που χρειάζεται μια τέτοια έρευνα, λέω όμως πως αν ξέρετε κάτι ή έχετε κάποιον που γνωρίζει και θυμάται τέτοιου είδους πληροφορίες, βάλτε τον να σας τα πεί, καταγράψτε τα ή ακόμη καλύτερα, ηχογραφείστε τα γιατί, κακά τα ψέματα, σε λίγο καιρό και αυτή ακόμη η ντοπιολαλιά μας, με όλη αυτήν την μουσικότητα και το μοναδικό ηχόχρωμα θα έχει χαθεί.