ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΣ..;

«Βανδαλισμός είναι η σκόπιμη πρόκληση φθοράς καλλιτεχνικών δημιουργημάτων, αγαλμάτων, αρχιτεκτονημάτων».

Αυτό για να μιλάμε σε ίδια βάση. Αφήστε το να κρέμεται πάνω από το κείμενο και πάμε παρακάτω.

Αυτή είναι η πινακίδα που δείχνει κατά πού πέφτει το Ξώμποργο:

Είναι προσεγμένη, όσο προσεγμένο είναι και το Ξώμποργο σαν σημαντικός ιστορικός χώρος του νησιού. 

Ή μήπως το Ξώμποργο δεν είναι σημαντικός ιστορικός χώρος του νησιού;
Στο έμπα του χώρου ο επισκέπτης (που δεν έχει ανέβει με το αυτοκίνητο παράνομα από τον αριστερό δρόμο απ’ όπου κανονικά είναι η κάθοδος/έξοδος, αλλά πάρκαρε παρακάτω και τόκοψε με τα πόδια) συναντάει αυτά τα απομεινάρια (δεν γράφω ερείπια γιατί τα ερείπια προϋποθέτουν μια στοιχειώδη μορφή από την οποία μπορεί κανείς να καταλάβει περί τίνος επρόκειτο):

Αν έχει μια στοιχειώδη ευαισθησία, θαυμάζει το κτίσιμο του τοίχου, που από μόνο του είναι ένα έργο τέχνης, 

...παρατηρεί τους ακρογωνιαίους λίθους... 

...και κάνει τους ανάλογους συνειρμούς αν τύχει κι’ έχει διαβάσει Καινή Διαθήκη (ΙΓ ΜΑΤΘΑΙΟΥ: Ματθ. κα’ 33-42 λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· οὐδέποτε ἀνέγνωτε ἐν ταῖς γραφαῖς, λίθον ὃν ἀπε­δοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλὴν γωνίας· παρὰ Κυρίου ἐγένετο αὕτη, καὶ ἔστι θαυμα­στὴ ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν;).

Μετά κάνει λίγο αριστερά και βγάζει μια «καλλιτεχνική» φωτογραφία, για να ακούει τα «Αααα!!!» όταν την δείχνει σε φίλους και γνωστούς. 

Στην συνέχεια, κάτι τον πιάνει αυτόν τον επισκέπτη και λοξοδρομεί μέσα από τα χορτάρια, ξερά το καλοκαίρι, χλωρά το χειμώνα, και ανεβαίνει πατώντας πάνω σε μεγάλους όγκους αποσπασμένους από το κτίριο στο οποίο ανήκουν τα απομεινάρια, και με έκπληξη πέφτει επάνω σε δύο αρχαίους κίονες. 

Σκέφτεται πως είναι μέλη κάποιου αρχαίου ναού που στην συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν για να κτιστεί ένας...  Α! μάλιστα, ναός, εκκλησία πρέπει νάταν τούτο δώ! συμπεραίνει και χαίρεται που μοιράζεται λίγη από την χαρά των αρχαιολόγων όταν καταλήγουν σε κάποιο συμπέρασμα.

Ε, ναι, για κοίτα κει, λέει στον εαυτό του, εκείνα τα θεόρατα παράθυρα με τα υπέροχα τόξα! 

Και κείνο που μόλις προσπέρασα πρέπει να είναι κάποιος εσωτερικός βόλτος...

...για δες πώς κρατάει ο σοβάς τόσα χρόνια! 

Πόσα άραγε; 

Περίπου 290 χρόνια είναι η απάντηση, αλλά, δεν το ξέρει ο επισκέπτης ακόμα, θα το μάθει όταν γυρίσει σπίτι του και ψάξει τα αρχεία της Καθολικής Εκκλησίας στο διαδίκτυο. 

Επίσης, στον ίδιο ιστοχώρο θα μάθει ότι, ο ναός που πάνω του τώρα πατάει, κατέρρευσε το 1947. 

Ο επισκέπτης θλίβεται, όπως και κάθε φορά που βρίσκεται μπροστά σε κάτι που θα μπορούσε νάχει σωθεί και αφέθηκε να ρημάξει. 

Αναρωτιέται, τι είναι αυτό που δίνει αξία στα πράγματα των παρελθόντων ετών, ακούει μέσα στο μυαλό του διάφορες απαντήσεις, που εμείς δεν μπορούμε να τις ακούσουμε γιατί δεν έχουμε τρόπο να μπούμε μέσα εκεί, μπορεί όμως ο καθένας να δώσει για τον εαυτό του τις απαντήσεις που του ταιριάζουν, ανάλογα πάντα με τον εαυτό που διαθέτει.

Ένα ερώτημα παραμένει, κοινό για όλους: 

πώς αφήνεται μια εκκλησία να αφανιστεί από έναν ιστορικό χώρο;


Περνάει μερικά λεπτά ακόμη, και αποφασίζει πως δεν θέλει να πάει παραπάνω, αρκετά είδε. 

Εύχεται να είχε έναν τρόπο να δει τον ναό όπως ήταν όταν έστεκε ακόμη.

Σκαρφαλώνει φεύγοντας σε μια μάντρα να βγάλει μια φωτογραφία και συναντάει τους πιο γλυκούς κατοίκους του νησιού, που όμως δεν έχουν απαντήσεις στα ερωτήματά του, και πάει για το αυτοκίνητο. 

Όμως, η βόλτα δεν τελειώνει εδώ. Ο επισκέπτης κοιτάει πέρα. 

Τί τόθελε...

Βλέπει ένα ξωκκλήσι να στέκει πάνω σε ένα περίεργο, μετα-αποκαλυπτικό σκηνικό:

Ένα ξωκκλήσι χτισμένο πάνω σε μπάζα; 

Ή ένα ξωκκλήσι που μετά ρίξανε μπάζα τριγύρω του; Στην πρώτη περίπτωση, ο τιμώμενος άγιος μάλλον θα είναι ο προστάτης των μπάζων, σκέφτεται.

Μα τι βέβηλες σκέψεις πάει και κάνει ο επισκέπτης τούτος δω! 

Σαν πολύ θάρρος πήρε, ο επισκέπτης των είκοσι ημερών, άκου «προστάτης των μπάζων!» δεν ντρέπεται καθόλου;

Στην δεύτερη περίπτωση, υποθέτει ότι τα μπάζα τα ρίξαν εκεί για να αγιάσουν. Κι΄άλλη βέβηλη σκέψη! Ε, μα δεν υποφέρεται τέλος πάντων!

Ή τα ρίξανε κάποιοι καλοί άνθρωποι για να σταθεροποιήσουν το χώμα και να μην υποχωρήσει με τις πρώτες βροχές. 

Αυτό είναι! 

Το βρήκε ο επισκέπτης, και χαίρεται με την χαρά του αρχαιολόγου για δεύτερη φορά μέσα σε μια βόλτα. Δεν μπορεί κάτι τέτοιο να έγινε χωρίς σέβας στον περιβάλλοντα χώρο, είχε σίγουρα μια σκοπιμότητα μια τέτοια κίνηση. Ναι, σίγουρα αυτό είναι.

Ήσυχος ο επισκέπτης που κατάφερε να πείσει τον βέβηλο εαυτό του για το ωφέλιμο των μπάζων, αναχωρεί.

Μια σκέψη όμως τον τυρρανάει όση ώρα οδηγεί: είναι βανδαλισμός μόνον το να καταστρέφεις κάτι σκόπιμα; 

Ή και να το καταστρέφεις με την ασέβειά σου; 

Ή και με την αδιαφορία σου για τον τόπο και για την ιστορικότητά του; 

Δεν ξέρει ο επισκέπτης, δεν μπορεί να βγάλει συμπεράσματα. 

Βλέπει στο διαδίκτυο βανδαλισμούς...

...και οι απορίες του πληθαίνουν: 
ποιός είναι ο πραγματικός βανδαλισμός; 
από πού πηγάζει; 
τί τον γεννάει;
τί τον θρέφει; 

Ίσως, μόλις γυρίσει στη Μεγάλη Τσιμεντένια Πόλη, πρέπει να πάει σε κάποια ημερίδα, όπου ειδήμονες θα συζητήσουν το παρελθόν και το μέλλον, θα δείξουν εικόνες με το πριν και το μετά, θα τεκμηριώσουν, θα συμπεράνουν, θα ανταλλάξουν χειραψίες, θα φωτογραφηθούν. 

Την ίδια ώρα μνημεία θα καταρρέουν μέσα σε έναν πάταγο έλλειψης στόχων και δέους για αυτό που λέγεται πατρίδα, τόπος.

Ο επισκέπτης δεν απελπίζεται. Γιατί έχει αφήσει για το τέλος μια εικόνα ελπίδας...

...μια εικόνα μπαλαντέρ, που κάποια στιγμή το νησί θα πρέπει να αποφασίσει να παίξει.

Υπόμνημα:

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΕΞΩΜΒΟΥΡΓΟΥ 

(με τονισμένους χαρακτήρες τα γεγονότα που αφορούν τον γκρεμισμένο ναό):

1207 Η Τήνος περνάει στην βενετσιάνικη κατοχή.

1390 Πεθαίνει ο τελευταίος των Γκίζηδων, ο Βαρθολομαίος Γ΄, χωρίς κληρονόμους. Τέλος της δυναστείας των Γκίζηδων. Η Τήνος περνάει στην άμεση προστασία της Βενετίας.

1430 Εγκατάσταση στην Τήνο νέου βενετού διοικητή, με την επωνυμία «Ρέκτορας Τήνου και Μυκόνου».

1537 Ο Χαϊρεντίν Βαρβαρόσσας κυριεύει την Τήνο και άλλα νησιά των Κυκλάδων για λογαριασμό του Σουλτάνου. Ένα χρόνο μετά, οι βενετοί επιστρέφουν και πάλι κυρίαρχοι στην Τήνο.

1663 Εγκατάσταση των Πατέρων Ιησουϊτών στην Τήνο. Πρώτος ιησουΐτης στην Τήνο, είναι ο τήνιος π. Μιχαήλ Αλβερτίνι.

1682 Με έγγραφό του (1.7.1682), ο Βαπτιστής Σκούταρης παραχωρεί στους Πατέρες Ιησουΐτες για χρήση τον ιδιωτικό του ναό της Αγίας Σοφίας.

1697 Ο ίδιος Βαπτιστής Σκούταρης, με νέο έγγραφό του (21.2.1967), δωρίζει στους Πατέρες Ιησουΐτες το ναό της Αγίας Σοφίας.

1722 Ο καθολικός επίσκοπος Τήνου παραχωρεί στους Ιησουΐτες (26.1.1722) το ναό της Αγίας Αικατερίνης, στο Borgo, και εγκαθίστανται εκεί, ενώ δεν αποδέχτηκαν το ναό που η Ρώμη τους παραχωρούσε για να εγκατασταθούν στα Λουτρά.

1724 Δίπλα στο ναό της Αγίας Αικατερίνης κτίζεται ο ναός που υπάρχει σήμερα.

1725 Κτίζεται ο καθεδρικός ναός στο Εξώμβουργο, αφιερωμένος στον άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή

1828 Καταγράφεται για πρώτη φορά η ύπαρξη του ορθόδοξου ναού της Αγίας Ελεούσας (ανήκε στον Ιωάννη Μαριζέλο, σήμερα ανήκει στο Ίδρυμα της Ευαγγελιστρίας). Δεν καταγράφεται ακόμη ο ναΐσκος του Αγίου Μηνά

1837 Οι πατέρες Ιησουΐτες εγκαθίστανται στο ιδιόκτητο μοναστήρι, στα Λουτρά. Μοναστήρι και ναός είναι αφιερωμένα στον άγιο Ιωσήφ. Τελευταίος ιησουΐτης στο Εξώμβουργο είναι ο π. Κουτσίνσκι (κατέβηκε στα Λουτρά το 1846).

1865 Ο ναός του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού, στο Εξώμβουργο, παύει να λειτουργεί ως μητροπολιτικός ναός του επισκόπου Τήνου, ο οποίος έχει πλέον εγκατασταθεί οριστικά στην Ξινάρα.

1895 Από τους πατέρες Ιησουΐτες επισκευάζεται ο ναός της Αγίας Αικατερίνης και μετονομάζεται: ναός της Ιεράς Καρδίας του Ιησού. Πρωτεργάτες της νέας αυτής επισκευής είναι οι ππ. Ρωμάνο και Δέστρο.

1900 Από τον επίσκοπο Φραγκίσκο di Mento και με μεγάλη συρροή πιστών, εγκαινιάζεται (4 Νοεμβρίου 1900) ο μαρμάρινος σταυρός που στήθηκε, με τη φροντίδα των Ιησουϊτών, στην κορυφή του βουνού.


1920 Πεθαίνει ο π. Αλοΰσιος Δέστρο και ο ναός της Ιεράς Καρδίας του Ιησού, στο Εξώμβουργο, εγκαταλείπεται.

1940 Φθάνει στην Τήνο ο π. Δομίνικος Βουτσίνος.

1941 Η κοινότητα των Ιησουϊτών της Τήνου (Λουτρά) αποφασίζει την ανακαίνιση του ναού της Ιεράς Καρδίας του Ιησού στο Εξώμβουργο και αναθέτουν το έργο στον π. Δομίνικο Βουτσίνο. Πρωτεργάτης της ανακαίνισης είναι ο Βλάσιος Πέτοβιτς. Τα εγκαίνια γίνονται κατά την εορτή του Χριστού Βασιλέα, του ιδίου έτους (τελευταία Κυριακή Οκτωβρίου).

1947 Κατέρρευσε ο ναός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στο Εξώμβουργο, πρώην καθεδρικός ναός του καθολικού επισκόπου Τήνου.

1951 Κατά την πανήγυρη του ναού, γίνονται τα εγκαίνια του Ηρώου των Πεσόντων Ελλήνων Καθολικών κατά τους Α΄ και Β΄ παγκοσμίους πολέμους καθώς και κατά τον εμφύλιο πόλεμο (συνολική περίοδος 1912-1950). Περιλαμβάνει 327 ονόματα. Το μνημείο είναι έργο του τήνιου γλύπτη Ιωάννη Φιλιππότη.

1958 Με φροντίδα και έξοδα της Εκκλησίας, φτιάχνεται ο δρόμος και το πρώτο αυτοκίνητο έφθασε στην αυλή του ναού (το ταξί του Αντωνίου Κορινθίου).

1968 Η ηλεκτροδότηση της ΔΕΗ φθάνει στο Εξώμβουργο.

1970 Φθάνει στο Εξώμβουργο το πρώτο λεω-φορείο.

1972 Το Εξώμβουργο συνδέεται με το τηλέφωνο (ΟΤΕ).

ΤΕΧΝΗΤΑ ΜΕΛΗ

Μια μικρή, γρήγορη βόλτα, από Περάστρα για Λουτρά μαζί με το γιό μου. 

Ναι, σε κείνο το τοπίο που γίνομαι γραφικός να λέω ότι με γοητεύει και δεν χορταίνω να περπατάω. Πόσα νάχει πιά να δεις από Περάστρα ως τα Λουτρά; θα πει κανείς.

Για μένα έχει και για πολλούς ακόμη έχει. 
Το πρόβλημα είναι με κείνους που δεν πιστεύουν πως έχει πολλά για να δεις.

Έλεγα λοιπόν πως θα γράψω για το τοπίο, για την απίστευτη γεωμετρία που συναντάς σε σημεία που δεν το περιμένεις, για όγκους που φωτίζονται και εξέχουν ο ένας από τον άλλον με μοναδικό τρόπο,

...για αδίδακτη αρχιτεκτονική τοπίου, που την μίλησε στην ψυχή του χτίστη ο τόπος και η ανάγκη,

...έλεγα να πω και πάλι για τα μονοπάτια που συστρέφονται σε ένα άφωνο πλέγμα που μπορεί να σε πάρει και να σε πάει όσο πιο μέσα μπορείς να πας στον εαυτό σου, γιατί, ας μην κοροϊδευόμαστε,

...το κάθε μονοπάτι πηγαίνει όπου θέλει η ψυχή σου να πάει, κι΄εσύ επιλέγεις μονοπάτι ανάλογα με αυτήν την ψυχή.

Έλεγα λοιπόν πως θα γράψω ένα κείμενο για να βάλω ήχο στις φωτογραφίες αυτής της βόλτας.

Αλλά, η φωτογραφία ενός ερειπωμένου κτιρίου, που στα νιάτα του σίγουρα θα ήταν εντυπωσιακό, με οδήγησε να ρωτήσω τον φίλο μου τον Γιάννη, γνώστη όλων των λεπτομερειών των Κάτω Μερών, για το τι ήταν αυτό το κτίριο.

Η απάντηση έδωσε και τον τίτλο στην ανάρτηση: το κτίριο αυτό ήταν μία βιοτεχνία που έφτιαχνε τεχνητά μέλη.
Πού; Στην Τήνο, υπήρχε βιοτεχνία που έφτιαχνε τεχνητά μέλη!

Ξέρω πως οι περισσότεροι από μας νιώθουν λίγο αμήχανοι απέναντι σε ανθρώπους με κάποια ειδική ανάγκη, που συνεχίζουν να ζουν βασιζόμενοι σε κάποιο τεχνητό μέλος.

Ύστερα σκέφτομαι πως οι ίδιοι που δεν ξέρουμε πώς να σταθούμε απέναντι σ' έναν συνάνθρωπο με τεχνητά μέλη, ζούμε, κινούμαστε, εργαζόμαστε σε μια κοινωνία που η ίδια χρειάζεται τεχνητά μέλη για να συνεχίσει να επιβιώνει.

Σε μια κοινωνία που αντικατέστησε την γεωργία και την κτηνοτροφία, τα χέρια και τα πόδια της δηλαδή, με σούπερ μάρκετ, καφετέριες, μπαράκια και ορθάδικα, ταβέρνες και σουβλατζίδικα το ένα πάνω στ' άλλο, ξενοδοχειακά καταλύματα με πισίνες στον ξερότοπο των Κυκλάδων, παγωτατζίδικα, ομπρέλες, ξαπλώστρες και καλοκαιρινές αρπαχτές.

Τα τεχνητά μέλη, δηλαδή, μιας κοινωνίας ανάπηρης, που αδυνατεί να στηριχτεί μόνη της, και περιμένει από τους επισκέπτες της να την συντηρήσουν καταναλώνοντας εισαγόμενα τρόφιμα, ποτά, καφέδες, ακόμη και εισαγόμενες πρώτες ύλες για τα παρουσιαζόμενα σαν τοπικά προϊόντα.

Τεχνητά μέλη που μάθαμε με το ζόρι να χρησιμοποιούμε, ειδάλλως θα μέναμε πίσω στην κούρσα της "ανάπτυξης" και της "εξέλιξης" μέσα στην τουριστική αγορά, που στην ουσία είναι αυτή που μας βάζει τον ορό για να μας κρατάει ζωντανούς τόσο, όσο φτάνει για να μπορούμε μόνον να περιμένουμε κάτι από αυτήν. 

Από μια αγορά που δεν πρόκειται ποτέ να προτείνει σαν "προϊόν", τίποτα από αυτά που έβαλα μέσα δω για να θυμάμαι την βόλτα αυτή.

ΔΩΣΕ ΚΙ' ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΣΚ@Τ@ !

Έχετε πάει ποτέ για φαγητό και να μην σας νοιάζει η ποιότητα του φαγητού, αρκεί να είναι πολύ; 
Να καθίσετε δηλαδή στην ταβέρνα και να πείτε του σερβιτόρου:
«Δεν με νοιάζει τι θα φέρεις, αρκεί να είναι πολύ!» Τόχετε κάνει ποτέ;
Μάλλον όχι. Γιατί; 
Μα γιατί είναι απολύτως ανόητο, βλακώδες, ηλίθιο το να θες να φας απλώς πολύ και ας είναι και χάλια το φαγητό. 
Κοντολογίς, γιατί θα κάνεις κακό στον εαυτό σου κυρίως λόγω της κακής ποιότητας του φαγητού!

Πάμε από την άλλη τώρα: έχετε ακούσει ταβερνιάρη να σας λέει,
«Το φαγητό μου είναι χάλια και η κουζίνα μου μέσ’ τη βρωμιά και την δυσωδία, αλλά, αν δεν καθήσεις να φας σε μένα θα κλείσει το μαγαζί και θα μείνουν άνεργοι τόσοι άνθρωποι!» 
Μάλλον ούτε αυτό τόχετε ακούσει ποτέ.

Αυτά με το φαγητό. Συμφωνούμε. 

Με τα κανάλια όμως; Ναι, τα τηλεοπτικά κανάλια λέω. 
Που ξαφνικά μας έπιασε η φαγούρα και πέσαμε σε περισυλλογή για το πόσα πρέπει να υπάρχουν...

Δεν είδα καμμιά ευαισθησία παρόμοια με του φαγητού όταν για τόσα χρόνια μας ταΐζανε σκατά σε χρυσοποίκιλτα πιάτα. 
Ή έχετε διαφορετική άποψη για την ποιότητα που μας σερβίρανε;

Εκτός κι’ αν θεωρείτε πως τα πρωινάδικα με επιδείξεις μαγιό και εσωρρούχων με κοντινά πλάνα στους πισινούς και τα μπούστα των μοντέλων στις έντεκα το πρωί είναι πιάτο γκουρμέ...

Ή πως το σταύρωμα και το ξεσταύρωμα των ποδιών της Μενεγάκη και το πλούσιο, πλαστικό της μπούστο είναι απαραίτητη πληροφορία για να διάγουμε έναν ευαγή βίο.

Μήπως όμως, είναι οι εκπομπές εμπορίας κλάμματος και ανθρώπινου πόνου που θα μας λείψουν; Το να περιμένουμε μετά μανίας το λεπτό που η κάμερα θα κλείσει πάνω στα βουρκωμένα μάτια του οποιουδήποτε πονεμένου;

Ίσως οι τηλεπωλήσεις και οι αγγελίες με καυτά μοντέλα που περιμένουν με το χέρι στο ακουστικό;

Πιθανόν οι αναλύσεις των ενδυματολογικών προτιμήσεων που κάνει το ένα κανάλι στο προσωπικό του άλλου καναλιού να είναι το απαύγασμα της ποιότητας και να μην είμαι σε θέση να το καταλάβω.
Ή οι εκπομπές με μαγειρέματα, που στο κάτω κάτω είναι οι πιο αθώες…
Τα σίριαλ σκουπίδια;
Οι επαναλήψεις σειρών εικοσαετίας;
Τα τηλεπαιχνίδια;

Δεν μπορεί, κάτι απ΄όλα αυτά θα πρέπει να μας λείψει, αλλιώς δεν εξηγείται τέτοια καούρα για το πόσα κανάλια θα έχουμε!

Δεν λέω άλλα, τα ξέρουμε όλοι γιατί τα φάγαμε στην μάπα, απλώς, βάλτε το χέρι στην καρδιά και δώστε έναν βαθμό από το ένα ως το δέκα στην ποιότητα της ελληνικής τηλεόρασης.
Αν είπατε από μέσα σας οποιονδήποτε αριθμό πάνω από το τρία, ζείτε σε ένα παράλληλο σύμπαν που οι υπόλοιποι αδυνατούμε να βρούμε την πόρτα για να περάσουμε.

«Και γιατί θάπρεπε να μας νοιάζει η ποιότητα των καναλιών;» Λέει κάποιος.  «Οποιανού δεν του αρέσει, την κλείνει ή αλλάζει κανάλι.»

Εδώ όμως είναι η μεγάλη απάτη από τους απολογητές της σαβούρας και των μπάζων! 

Γιατί η τηλεόραση είναι μέσο διαμόρφωσης αντίληψης, άρα συνείδησης!

Δεν μπορείς να λες,
«Αυτά τα σκατά έχω αν δεν σ’ αρέσει πήγαινε σε άλλο μαγαζί!» 
την στιγμή που όλοι τριγύρω είναι συνεννοημένοι να πουλάνε τα ίδια σκατά και νηστικός δεν μπορείς να μείνεις!
Και κανείς δεν είναι αναγκασμένος να κλείσει την τηλεόραση. Απλώς, έχει δικαίωμα σε κάτι που δεν είναι σκουπίδι!

Το ότι τα κανάλια είναι υποχρεωμένα να έχουν εκπομπές πολιτισμού, παιδικές εκπομπές, ντοκιμαντέρ και ξέρω γω τι άλλο, το ξέρει κανείς; Όχι. Ασφαλώς και προβλέπεται από τον νόμο, αλλά, ποιος θα τους κυνηγήσει; Ο υπουργός που βγαίνει στα παράθυρα των ίδιων καναλιών;

Κάπως έτσι λοιπόν πέσαμε μέσα στον βόθρο και ξεχαστήκαμε. Συνηθίσαμε και την μυρωδιά, την γλίτσα, την βρώμα του καθενός σερβιτόρου και την ανηθικότητα του ταβερνιάρη, γίναμε ένα μ’ αυτούς, ξεχάσαμε πως έχουμε δικαιώματα και θα πρέπει να τα αναζητήσουμε.

Το ότι τα παραδοσιακά βιβλιοπωλεία κλείνουν το περνάμε στο ντούκου και προβάλλουμε τις διακοπές του τάδε αστέρα παρουσιαστή πρωινάδικου στο τάδε νησί σαν μεγάλο και σοβαρό γεγονός!

Αμ, τα βιβλιοπωλεία και τα ντοκιμαντέρ και οι εκπομπές πολιτισμού είναι που παράγουν σκεπτόμενους ανθρώπους. 

ΑΛΛΑ, δεν φέρνουν λεφτά, δεν τραβάνε διαφημίσεις γιατί δεν έχουν τηλεθέαση. 
Και οι δραγάτες των καναλιών δεν επενδύσανε γιατί είναι ιδεολόγοι-διαφωτιστές, επενδύσανε για να βγάλουν λεφτά με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, από τις διαφημίσεις ή από τις διασυνδέσεις, τα ρουσφετάκια και την διαστρέβλωση της πραγματικότητας.

Η ΕΡΤ; 
Ναι, υπάρχει και η ΕΡΤ. 
Και υπάρχει και το κρατικό ραδιόφωνο, του οποίου η απόσταση από τον επόμενο ποιοτικό ιδιωτικό σταθμό είναι μεγάλη, σχεδόν τεράστια...

Πείτε αλήθεια: όταν πέσετε πάνω σε μια ταινία άνω του μέσου όρου, σε μια εκπομπή όπου συζητιέται τέχνη και πολιτισμός, σε μια εκπομπή επιστημονικού χαρακτήρα, είστε ή δεν είστε σίγουροι πως βλέπετε κρατική τηλεόραση; 
Είναι απλό: ποιο κανάλι θα προτιμήσει έναν βραβευμένο Ιρανό σκηνοθέτη από μια ταινία με τον Σβαρτσενέγκερ και πολλή δράση; 
Κανένα. 
Πόσες διαφημίσεις θα τραβήξει η ταινία είναι το μοναδικό κριτήριο "ποιότητας"!

Που χωρίς διαφημίσεις η ΕΡΤ χρειάζεται να επιδοτείται από εμάς. Γιατί παίζει εκτός ανταγωνισμού ή μάλλον, κάνει αυτό που οφείλει: διαχειρίζεται την συχνότητα με σεβασμό. Δεν είναι όλες οι εκπομπές καλές, ούτε οι δημοσιογράφοι αστέρια, ούτε όλα γίνονται σωστά. 
Αλλά, για φανταστείτε να έπρεπε και τα άλλα κανάλια να είχαν παρόμοιες εκπομπές που δεν τραβάνε διαφημίσεις και θα σας έλεγα εγώ για διαφημίσεις και τηλεθέαση!

Δεν με νοιάζει, λοιπόν, το πόσα κανάλια θα μείνουν. 

Με νοιάζει το τι θα δείχνουν.

ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΟΥ ΕΜΠΡΗΣΤΗ

Αγαπητέ μου εμπρηστή,

όποιος κι΄αν είσαι και σε όποια κατηγορία κι’ αν ανήκεις, δηλαδή αν είσαι κάποιος ψυχασθενής ή άλλος ένας περιστασιακός, χρηματιζόμενος εμπρηστής («χρηματιζόμενος», για την περίπτωση που σε δυσκολεύει η λέξη, είναι αυτός που παίρνει χρήματα για να κάνει αυτά που κάνει). 

Είναι, βέβαια, πιθανόν και να μην υπάρχεις καν, να είσαι ένα πλάσμα της φαντασίας μου, κι' εγώ να μιλάω σε ένα φάντασμα. 
Ή σε έναν επίδοξο, μελλοντικό εμπρηστή.

Πώς πάει; Υποθέτω καλά, για φέτος. Πέντε, έξι ήταν οι φωτιές; 
Συν τις απόπειρες που απέτυχαν, καλά πήγε, υπήρξε μια κινητικότητα, βρε αδερφέ! 

Και μπήκαν και οι βάσεις για τα χρόνια που έρχονται. 
Έχεις δει πλέον και γνωρίζεις το δυναμικό, τους χρόνους αντίδρασης, τις δυνατότητες για την μετέπειτα διερεύνηση του συμβάντος, ξέρεις τέλος πάντων πού βαδίζεις και τι μπορεί να πετύχεις απέναντι στον εχθρό σου που λέγεται Τήνος.

Εσένα σκέφτηκα τη μέρα που ερχόμουν στην Τήνο. Ξέρεις, ακριβώς μετά το Στενό, 

 ...σ’ αυτό το σημείο περίπου, 

...σε θυμήθηκα. 

Σε φαντάστηκα να σκύβεις, να ανάβεις τον αναπτήρα, να βοηθάς τη φωτιά με κάτι εύφλεκτο και μετά να φεύγεις γρήγορα γρήγορα. 

Σε φαντάστηκα στις παρέες σου την επόμενη μέρα να ακούς μια είδηση που για σένα δεν ήταν κάτι καινούργιο (μιας και την ήξερες από την πλευρά του δημιουργού) να κάνεις τον έκπληκτο, ακόμη ίσως και να αναθεματίζεις τον εμπρηστή. 

Σε σκέφτηκα έτσι ακριβώς, λοιπόν, λίγο μετά το Στενό. 

Είναι εκεί που αρχίζει και μυρίζει Τήνος. 

Εκεί που ο αέρας φέρνει, εκτός απ’ τον αφρό των κυμάτων, και τη μυρωδιά του νησιού μου. 
Που μπορεί κάποτε να ήταν και δικό σου νησί, αλλά τώρα πιά δεν είναι.

Στην πραγματικότητα, δεν έχεις καν πατρίδα πλέον. 

Μυρίζουν, που λες, τα φρύγανα με μια γλυκειά μυρωδιά τόσο που η ανάσα δεν φτάνει να χωρέσει. 
Θα σου φανεί παράξενο, αλλά η ευωδιά ξεκινάει με το που πιάνεις Τήνο. 

Δεν υπάρχει κανένα υπερβατικό γεγονός, απλώς, θες το ανάγλυφο του νησιού, θες το καράβι που περνάει ξυστά απ’ τις ακτές, θες η θερμοκρασία που κάνει να αναβλύζουν τα αιθέρια έλαια των φυτών, το νησί μυρίζει χαρακτηριστικά φρύγανο. 

Λέει η μεγάλη ιντερνετική εγκυκλοπαίδεια:
Τα φρύγανα έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

1.Αναπτύσσονται σε φτωχά, άγονα και υποβαθμισμένα από πυρκαγιά ή υπερβόσκηση εδάφη.

2.Παρουσιάζουν εποχικό διμορφισμό, δηλαδή τα μεγάλα φύλλα του χειμώνα μετατρέπονται σε μικρά και χνουδωτά φύλλα το καλοκαίρι. Η ιδιότητα τους αυτή τα βοηθάει να εξοικονομήσουν νερό.

3.Προσαρμόζονται εύκολα σε ξηρό και θερμό περιβάλλον.

Τα παραπάνω χαρακτηριστικά αποτελούν τον ξηρανθεκτικό χαρακτήρα των φρυγάνων, ο οποίος τα καθιστά κατάλληλη άμυνα της φύσης για την αντιμετώπιση της ερημοποίησης. 

Αστοιβές, γαλατσίδες, κρίταμα, ρείκια, αστραγγούρια, φλόμοι, χινοπόδια, αλίφονες, ασμπαλήροι, θυμάρι, θρούμπι, φασκόμηλο, ρίγανη. Αυτά εννοούμε όταν λέμε φρύγανα. 
Αυτό που καις, δηλαδή, είναι πολλά φυτά μαζί. 

Εσύ βέβαια, τα καίς αδιακρίτως. 
Όπως οι τζιχαντιστές σκοτώνουν αδιακρίτως. 
Αν το καλοσκεφτείς, έχεις ανέβει κατηγορία με την πράξη σου αυτή. 
Έγινες ένας τζιχαντιστής του τόπου σου, με όχι πρωτότυπο τρόπο, αλλά, έγινες κάτι τέλος πάντων. Ποιός ξέρει τί ήσουνα πριν…

Μετά σε ξανασκέφτηκα κατεβαίνοντας απ΄το Ξώμποργο που είχα πάει για έναν περίπατο. 

Είδα στ’ αριστερά μου έναν βράχο, που στα δικά μου μάτια μοιάζει πανέμορφος, 

...κύτταξα το ρολόι, είδα πως προλάβαινα και είπα να ανέβω να ρίξω μια ματιά. 

Ανέβηκα που λες, από μια πλευρά που πριν καμμιά οκταετία είχε καεί (όχι, δεν πρέπει να ήσουν εσύ). 

Ούτε που το θυμόμουν πως είχε καεί η περιοχή, ένας φίλος μου το θύμισε, και δεν θα το καταλάβαινα κιόλας, και δεν θα ρώταγα, αν δεν έβλεπα ανάμεσα στα καταπράσινα φρύγανα (ναι, η Τήνος έχει νερά) τα αποκαΐδια. 

Δες κι εσύ (αν και θα σου είναι απογοητευτικό να βλέπεις νάχουν βλαστήσει αυτά που έκαψες πέρυσι):

Άκου, λοιπόν, το κόλπο: την πρώτη χρονιά αμέσως μετά τη φωτιά, μούπε ο φίλος, το φρύγανο μένει κοιμισμένο, κάνει τον ψόφιο κοριό. Χρησιμοποιεί όλο το διαθέσιμο νερό και τα θρεπτικά συστατικά για να δυναμώσει το ριζικό του σύστημα, να επεκταθεί, να πάει βαθύτερα, να σταθεροποιήσει το έδαφος και (άκου σοφία το φρύγανο) να αποφύγει την τροφοπενία που η στάχτη θα δημιουργήσει και θα το εξαντλήσει αν βλαστήσει αμέσως. 
Περιμένει λοιπόν έναν χρόνο να ξεπλυθεί το δηλητήριο, να ανοίξουν οι πόροι στο χώμα που έχουν φρακάρει απ΄ τη στάχτη και μετά, τσουπ, ξεπετιέται. 

Τσάμπα κόπος δηλαδή… 
Όχι και τελείως τσάμπα κόπος, θα πεις, μιας και φέτος έκαψες και δέντρα. 
Αυτά ήταν οι δικοί σου Δίδυμοι Πύργοι.
Με συνέπειες, δηλαδή, που δεν μπορείς να φανταστείς...

Τέλος, σε ξανασκέφτηκα όταν μ’ έφερε ο δρόμος εδώ, σ’ αυτά που έκαψες:

Κι’ αναρωτήθηκα αν είχες ποτέ το κουράγιο να περπατήσεις στα καμένα μετά τη φωτιά που έβαλες.

Εγώ, να σου πω την αλήθεια, περπάτησα αρκετά. 

Ξέρεις ποιά είναι η πρώτη μου εντύπωση; 

Το πόσο δύσκολα φεύγει από τις σόλες η μαυρίλα της καμένης Γής. 

Τρίβεις, τινάζεις, χτυπάς, τίποτα, η μαυρίλα εκεί, σε κάθε βήμα να αφήνει ίχνος πίσω σου στην άσφαλτο. 

Φαντάστηκα για μια στιγμή πως το ίδιο ίχνος μένει και μέσα σε σένα, μετά όμως θυμάμαι πως δύσκολα άνθρωποι σαν εσένα γυρίζουν να κοιτάξουν μέσα τους και απόρησα γιατί... 

Φόβος. 

Αυτό που σε σταματάει από το να κοιτάξεις μέσα σου λέγεται φόβος. 
Και δεν φοβάσαι το μέσα σου. 
Όχι, αυτό είναι ένα πολύ μικρό σκοταδάκι, το αντιμετωπίζεις εύκολα σχετικά. 
Σχετικά με το Μεγάλο Σκοτάδι εννοώ. 
Ξέρεις, εκείνο το τεράστιο σκοτάδι που μας περιμένει όλους στο τέλος της πορείας. 

Το αντιλαμβάνεσαι κάθε στιγμή που κοιτάς τριγύρω σου και συνειδητοποιείς πως όλα αυτά θα είναι εδώ όταν εσύ θάχεις φύγει.
Και πως τίποτε δεν θα αλλάξει στην πορεία των πραγμάτων απ΄το φευγιό σου.

Αυτό μάλιστα και είναι σκοτάδι πραγματικά μεγάλο και αβέβαιο. 
Κι΄ όσο το αποφεύγεις, τόσο δυναμώνει.

Σε καταλαβαίνω. 
Καταλαβαίνω τον φόβο σου και δεν σε κατηγορώ που δεν βρίσκεις άλλον τρόπο να τον κατευνάσεις από το να προξενείς κακό τριγύρω σου, γιατί μη μου πεις πως ενώ βάζεις φωτιές είσαι και ένας υπέροχος οικογενειάρχης και φίλος… 

Σε καταλαβαίνω γιατί το ίδιο σκοτάδι το αντιμετωπίζουν κι’ άλλοι, σχεδόν όλοι μας. 

Οι περισσότεροι το κρύβουν πίσω από εθισμούς και συνήθειες, αθώες φαινομενικά ρουτίνες που τις ρίχνουν σαν βαριές κουρτίνες για να κρύβουν το σκοτάδι. 

Υπάρχουν κι’ άλλοι όμως, που όσο το σκοτάδι τους φοβίζει, τόσο το κοιτάνε στο πιο βαθύ, στο πιο μελανό κέντρο του. 
Τους ερεθίζει το ότι δεν μπορούν να το κατανοήσουν, τους χαλάει να στο πω απλά, το να υπάρχει εκεί κάτι που τους φοβίζει τόσο και που δεν έχει εξήγηση.

Και ψάχνουν τρόπο να βγάλουν από μέσα τους τον φόβο τους αυτόν. 

Για την ακρίβεια, προσπαθούν να ερμηνέψουν αυτή την άγνοια, αυτό το κενό, το αδυσώπητο χάος, το μεγάλο ερώτημα "Γιατί να υπάρχει αυτό το κενό εκεί". 

Πιάνουν τότε καλέμια και σκαλίζουν μάρμαρα, ελευθερώνουν μορφές μέσα απ΄αυτό...

...μαλακώνουν τον πηλό...

...και πλάθουν ανθρώπους... 

...πιάνουν μολύβια...

...και μπογιές... 

...και απλώνουν τον κόσμο...

...όπως αυτοί τον βλέπουν πάνω στο χαρτί...

...άλλοι στήνουν ποιήματα, άλλοι γράφουν ιστορίες, άλλοι παίζουν μουσική, γράφουν νότες, άλλοι ερμηνεύουν ρόλους, άλλοι χτίζουν για να στεγάσουν το βιός τους, 

...όλοι κάτι κάνουν για να βάλουν ένα αντίβαρο στο κενό που καταποντίζει τη ζυγαριά μονόπατα.

Άκου κάτι, παλλήκαρε: η απάντηση στον φόβο είναι η Τέχνη.

Όλες οι Τέχνες έχουν σαν κίνητρο το να μπορέσεις κάποια στιγμή να σταθείς όρθιος απέναντι στο κενό, όλες αδιακρίτως. 

Όλες οι Τέχνες ζητάνε από σένα ένα πράγμα: 
να πεις την γνώμη σου στους άλλους για το κενό αυτό, 
να τους κάνεις να βρουν ένα νόημα, 
να βοηθήσεις όπως χρωστάς τους δίπλα σου να φοβούνται λιγότερο. 

Αυτός είναι και ο Λόγος που η Τέχνη εκτίθεται και δεν μένει στα συρτάρια και στα ντουλάπια. 

Όποιος ασχολείται μαζί της, χρωστάει να εκτίθεται στους τριγύρω του. 

Έχεις ιδέα πώς είναι να απλώνεις την ψυχή σου σε τοίχους και σε βάθρα, σε σελίδες βιβλίων, εμπρός από ανοιχτές αυλαίες, σε ασύμμετρους στίχους, σε χορδές και τύμπανα, και να στήνεσαι σε μια γωνιά να ακούσεις τις κριτικές των άλλων; 

Είναι μια ατέλειωτη αγωνία που δεν εξοφλείται ποτέ και με κανέναν τρόπο, όση δόξα κι΄αν μαζέψεις, ένα άγχος που σε τρώει και σε τρέφει ταυτόχρονα. 

Είναι, αγαπητέ μου εμπρηστή, το κενό το ίδιο που μπήκε μέσα σου χωρίς να το αντιληφθείς και σε βάζει, θες δε θες, σε αέναη κίνηση, για να μην καταρρεύσεις τώρα που το είδες καταπρόσωπα.

Απ’ ό,τι κατάλαβες, σε σκέφτηκα άλλη μια φορά στην έκθεση έργων των μαθητών της Σχολής Καλών Τεχνών Πανόρμου.

Ήταν αναπόφευκτη η αντιπαράθεση των δημιουργών με τον καταστροφέα.

Κι' ακόμη, η απλή, απλούστατη αντιπαράθεση των παληών, γεμάτων αξιοπρέπεια, ανθρώπων του νησιού...

...με σένα.

Κλείνοντας, να σου ζητήσω συγγνώμη για τις πολλές άγνωστες λέξεις του κειμένου που θα σε δυσκόλεψαν, και να διευκρινίσω ότι την προσφώνηση «Αγαπητέ» στην απευθύνω όπως ένας πολιτικός στους ψηφοφόρους του, χωρίς δηλαδή να το εννοώ, χάριν ευφωνίας και μόνον. 

Δεν είναι από μίσος, δεν είναι καν ειρωνεία. 
Απλώς, δεν σε καταλαβαίνω. 

Ακριβώς όπως ένας πολιτικός τους ψηφοφόρους του, αγαπητέ μου εμπρηστή.